Quantcast
Channel: Άννα Αγγελοπούλου
Viewing all 472 articles
Browse latest View live

Σουφραζέττες. Παλιές καρτ ποστάλ και αφίσες για το κίνημα των γυναικών

$
0
0
Σουφραζέττες

  Επετειακή ανάρτηση η σημερινή. Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας η 8η Μαρτίου κάθε χρόνο από το 1911. Για αυτό, επέλεξα να παρουσιάσω μία σειρά από αφίσες και καρτ ποστάλ των αρχών του 20ου αιώνα που υποστηρίζουν το κίνημα των σουφραζεττών στις Η.Π.Α. και τη Μεγάλη Βρεττανία από όπου και ξεκίνησε.  Τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού αιώνα εκδηλώθηκε με ένταση το κίνημα για τα δικαιώματα των γυναικών στις Η.Π.Α. και τη Μ. Βρεττανία. Γυναίκες ακτιβίστριες οργανώθηκαν και άρχισαν να διεκδικούν δυναμικά από την πολιτεία την παραχώρηση ίσων δικαιωμάτων με τους άνδρες. Ζητούσαν δικαιώματα στη μόρφωση, καλύτερες συνθήκες εργασίας, σεβασμό της γυναικείας προσωπικότητας και κυρίως ισότιμα πολιτικά δικαιώματα. Ένα κεντρικό και κύριο αίτημα-σύνθημα του αγώνα τους ήταν "Ψήφος στις γυναίκες", δηλαδή να δοθεί το δικαίωμα στις γυναίκες να συμμετέχουν στα κοινά και να ψηφίζουν...

Βertha Margaret Boye (1883-1931), Αφίσα που υποστηρίζει την ψήφο για τις γυναίκες. 1911-1913. H αφίσα αυτή σχεδιάστηκε από την Boye για την εκστρατεία των σουφραζεττών στην Καλιφόρνια.
 (Harvard University, Schlesinger Library on the History of Women in America)

  H art nouveau αυτή εικόνα σχεδιασμένη από την Evelyn Ramsey Cary (1855-1924)  είναι από τις πρώτες αφίσες που χρησιμοποιήθηκαν για να υποστηρίξουν το κίνημα των σουφραζεττών στις Η.Π.Α. 1905.

Το ίδιο έργο στο οπισθόφυλλο του έντυπου The Woman Citizen (Η γυναίκα πολίτης), 1918.

Mary Shepard Greene Blumenschein,  Ψήφοι για τις γυναίκες ("Votes for Women") γράφει η κορδέλα της νεαρής αγωνίστριας.  Αφίσα και κάρτα με χαρακτηριστικά του Art Nouveau. Γύρω στα 1915. Sophia Smith Collection, Smith College, Northampton, Ma.1915.

Αμερικανική προπαγανδιστική αφίσα της πολιτείας Κάνσας, που υποστηρίζει την ισότητα των δύο φύλων ως προς την ψήφο.

Αφίσα που προπαγανδίζει την ψήφο των γυναικών στο Οχάιο των ΗΠΑ. Αρχές του 20ού αιώνα.

Βρεττανική προπαγανδιστική αφίσα για την εφημερίδα των σουφραζεττών "Ψήφοι για τις Γυναίκες". Η εφημερίδα άρχισε να εκδίδεται από την Βρετανική Οργάνωση "Κοινωνική και πολιτική ένωση Γυναικών"τον Οκτώβριο του 1907. 

Σουφραζέττες μπροστά από τα γραφεία της "Κοινωνικής και Πολιτικής Ένωσης Γυναικών". 1909.


Διαφημιστική αφίσα για την εφημερίδα "The Suffragette" ("Η Σουφραζέττα"), σχεδιασμένη από τη Mary Bartels. 1914. Μουσείο του Λονδίνου. "Η Σουφραζέττα"ήταν η εφημερίδα της Βρεττανικής "Κοινωνικής και Πολιτικής Ένωσης Γυναικών"που άρχισε να εκδίδεται το 1912.



Μανόλης Αναγνωστάκης, Τοπίο. Ένα ποίημα για τον Μάρτιο

$
0
0
Μανόλης Αναγνωστάκης, Τοπίο

   Είναι ένα ποίημα για την Άνοιξη που αρχίζει κάθε Μάρτη από ένα ποιητή που αγαπώ πολύ, τον Μανόλη Αναγνωστάκη. Εικόνες ερημωμένου αστικού τοπίου ...
...Εγκατάλειψη, ερείπια, μοναξιά, έλλειψη ελπίδας, απουσία προσδοκιών. Μεταπολεμική Ελλάδα του Εμφυλίου και των χαμένων ιδανικών...

Γιάννης Τσαρούχης (1910-1989), Σπίτι με καρυάτιδες. 1952.


Ερειπωμένοι τοίχοι. Εγκατάλειψη….
Περασμένες μορφές κυκλοφορούνε αδιάφορα
Χρόνος παλιός χωρίς υπόσταση
Τίποτα πια δε θ’ αλλάξει δω μέσα.
Είναι μια ήρεμη σιωπή, μην περιμένεις απάντηση
Κάποια νύχτα μαρτιάτικη χωρίς επιστροφή,
Χωρίς νιότη, χωρίς έρωτα, χωρίς έπαρση περιττή.
Κάθε Μάρτη αρχίζει μιαν Άνοιξη.
 
Το βιβλίο σημαδεμένο στη σελίδα 16.
Το πρόγραμμα της συναυλίας για την άλλη Κυριακή.

Από την ποιητική συλλογή "Παρενθέσεις" (1956)


Γιάννης Τσαρούχης (1910-1989), Καφενείο το Νέον (την ημέρα). 1956-66. Εθνική Πινακοθήκη.



Γιάννης Τσαρούχης (1910-1989), Καφενείο το Νέον (την ημέρα). 1966. Εθνική Πινακοθήκη.

 http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=247&artwork_id=60798

Γιώργος Σαραντάρης. Ένα ποίημα για τον Άνεμο και την Άνοιξη.

$
0
0
Άνεμος και Άνοιξη

Επειδή αυτές τις ημέρες φυσούσε εδώ...και επειδή η Άνοιξη έχει έρθει, σκέφτηκα ένα ποίημα του Γιώργου Σαραντάρη, αγαπημένου ποιητή.
Ας αφήσουμε τον ανανεωτικό άνεμο της Άνοιξης να πνέει στην καρδιά και να διεισδύσει στην ψυχή μας...Ας αφήσουμε τον άνεμο της Άνοιξης να μας δονήσει για ακόμα μία χρονιά...


John Singer Sargent, μία ριπή του ανέμου. 1885-1886. 
Με φόντο τον γαλανόλευκο ουρανό κρατά το καπέλο της για να μην της το πάρει ο άνεμος. Θα μπορούσε να είναι μία από τις πρώτες ημέρες της Άνοιξης.
Ένας πολύ αγαπημένος μου πίνακας από τον Αμερικανό ζωγράφο John Singer Sargent.

Γιώργος Σαραντάρης, Άνεμος και Άνοιξη



O άνεμος ρέει μέσα στην καρδιά μας
Σαν ουρανός που έχασε το δρόμο


Δέντρα προσπαθούν να του δέσουν τα χέρια

Aλλά μάταια κοπιάζουν

O άνεμος αναπνέει μέσα στην καρδιά μας

Σαν στρατός που ορμάει στον αγώνα
Tον καλωσορίζει η άνοιξη στην κοιλάδα
Tον χαιρετάνε τ'αρώματα της γης


H άνοιξη είναι μια παρθένα που δεν την ξέραμε

Kαι όλους μάς φίλησε με θάρρος προτού το ζητήσουμε

Tώρα αγκαλιάζει τον άνεμο και κάνει σαν τρελή
Kι αναγκάζει κι εμάς να τον αγαπήσουμε

Από τη συλλογή "Σαν πνοή Αέρα"

Andrew Wyeth, άνεμος από τη θάλασσα. 1947. Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης. Ουάσινγκτον.
Ο πίνακας αυτός του μεγάλου σύγχρονου Αμερικανού ζωγράφου είναι απλά υπέροχος. ...και είναι υπέροχος γιατί είναι τόσο απλός...Το παράθυρο ανοιχτό, η αιθέρια διαφανής κουρτίνα ανεμίζει, σχεδόν εξέρχεται του πλαισίου του πίνακα...Νομίζεις ότι μπορείς να την αισθανθείς, να την αγγίξεις...Σχεδόν αισθάνεσαι τον άνεμο να σου χαϊδεύει το πρόσωπο...και  οσφρίζεσαι τη θαλασσινή αύρα...



Κράτα τοΚράτα το

Για την αγάπη και την Άνοιξη. Η αγάπη έτρεχε μπροστά μας...Ένα ποίημα του Κώστα Μόντη

$
0
0
    Αυτές τις μέρες διαβάζω ποιήματα του αγαπημένου Κύπριου ποιητή Κώστα Μόντη (1914-2004), μίας  βαθύτατα ανθρωπιστικής φωνής της σύγχρονης ελληνικής ποίησης.
 Για αυτό, το παρακάτω απόσπασμα από τις "Στιγμές"του Κώστα Μόντη. 
Μία λυρική νυχτερινή ανοιξιάτικη εικόνα μεταφέρει το ποιητικό υποκείμενο. Η λιτότητα στα εκφραστικά μέσα, η επιγραμματικότητα, το πεζολογικό ύφος δεν εμποδίζουν την έκφραση του λυρισμού...

Η αγάπη έτρεχε μπροστά μας
κι έγραφε χάμω τραγούδια,
έτρεχε μπροστά μας
και κρεμούσε μικρά αναμμένα φαναράκια στα δέντρα
και τακτοποιούσε ανεμώνες

Nikolaj Bogdanov Belsky, Κοπέλα με φαναράκι. 1908.

Αν είναι για μας μας όλη αυτή η άνοιξη,
είναι σπατάλη,
αν είναι για μας όλη αυτή η αγάπη,
είναι σπατάλη

Βλ. "Στιγμές", Κυπριακή Ανθολογία Ποιήσεως, επιμ. Κ. Μόντης-Α. Χριστοφίδης, Alvin Redman Hellas, Αθήνα 1965, σ. 292.

Thomas Cooper Gotch ή T.C. Gotch (1854–1931), "Μελέτη"για το πάρτυ γενεθλίων. 1930.


Thomas Cooper Gotch ή T.C. Gotch (1854–1931), παρέλαση με φαναράκια το βράδυ. 1918.



Οδυσσέα Ελύτη H ποδηλάτισσα

$
0
0

Οδυσσέα Ελύτη, Η ποδηλάτισσα

Lilla Cabot Perry, νεαρή ποδηλάτισσα. Περίπου 1894-95. Ιδιωτική Συλλογή.

Το δρόμο πλάι στη θάλασσα
περπάτησα που `κανε κάθε
μέρα η ποδηλάτισσα.


Βρήκα τα φρούτα που `χε
στο πανέρι της, το δαχτυλίδι
που `πεσε απ’ το χέρι της.



Βρήκα το κουδουνάκι και το
σάλι της, τις ρόδες, 
το τιμόνι, το πεντάλι της.



Βρήκα τη ζώνη της, βρήκα σε
μιαν άκρη, μια πέτρα διάφανη
που `μοιαζε με δάκρυ.



Τα μάζεψα ένα ένα και τα
κράτησα κι έλεγα πού `ναι
πού `ναι η ποδηλάτισσα.



Την είδα να περνά πάνω
απ’ τα κύματα, την άλλη μέρα
πάνω από τα μνήματα.



Την τρίτη νύχτωσ’ έχασα
τ’ αχνάρια της, στους ουρανούς
άναψαν τα φανάρια της.

Από τα Ρω του Έρωτα (1979)

Alan Kingsbury, Η ποδηλάτισσα.

                                   

Ποιήματα για την ποίηση. Γιάννης Ρίτσος, Το χρέος των ποιητών

$
0
0
Ένα ποίημα του Γιάννη Ρίτσου για το χρέος των ποιητών

Ο Γιάννης Ρίτσος στον Άη Στράτη. 1951.

Ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος εξόριστος στη Μακρόνησο. 1949-1950.

  "Το χρέος των ποιητών"του Γιάννη Ρίτσου είναι ένα ποίημα αυτοαναφορικό. Ένα ποίημα για την ποίηση. Ένα ποίημα για τα ποιήματα και για το "χρέος των ποιητών"από έναν επικολυρικό ποιητή που υπήρξε ο κύριος εκπρόσωπος της "στρατευμένης"νεοελληνικής ποίησης, από έναν αφοσιωμένο ποιητή που αφιέρωσε το έργο και τη ζωή του στους κοινωνικούς αγώνες, τον Γιάννη Ρίτσο.

Η πρώτη ποιητική συλλογή του Γιάννη Ρίτσου "Τρακτέρ"εκδόθηκε 
από τις εκδόσεις Γκοβόστη το 1934. 
 Ο πρώτος στίχος είναι: "Mητέρα, Ποίηση, δέξε με".

Γιάννη Ρίτσου, Το χρέος των ποιητών

Πολλά ποιήματα είναι ποτάμια.
Άλλα είναι χαμολούλουδα σε βραδινό κάμπο.
Άλλα είναι σαν πέτρες που δε χτίζουν τίποτα. 
Πολλοί στίχοι είναι σα στρατιώτες έτοιμοι για τη μάχη.
Άλλοι σα λιποτάχτες κρυμμένοι πίσω απ'τ'ανθισμένα δέντρα.
Άλλοι σαν άγνωστοι στρατιώτες που δεν έχουν πρόσωπο.
Πολλά ποιήματα φωνάζουν δυνατά χωρίς ν'ακούγονται.
Άλλα σωπαίνουνε με σταυρωμένα χέρια
άλλα σταυρώνονται και μιλούν σταυρωμένα.
Πολλοί στίχοι είναι σαν εργαλεία,
εργαλεία σκουριασμένα, ριγμένα στο χώμα
κι άλλα καινούργια που δουλεύουν το χώμα.
Πολλά ποιήματα είναι σαν όπλα
όπλα πεταμένα στο χώμα
κι όπλα στραμμένα στην καρδιά του εχθρού.
Πολλοί στίχοι στέκονται πίσω απ'τη σιωπή
σαν τα χλωμά παιδιά πίσω απ'τα τζάμια ενός ορφανοτροφείου —
κοιτάζουν μακριά μες στη βροχή — δεν ξέρουν τι να κάνουν, πού να πάνε. 
Πολλά ποιήματα είναι σα δέντρα
άλλα σαν κυπαρίσσια σ'ένα λιόγερμα θλίψης
άλλα σα δέντρα οπωροφόρα σ'ένα κολχόζ. 
Πολλοί στίχοι είναι σαν πόρτες —
πόρτες κλειστές σ'ερημωμένα σπίτια
και πόρτες ανοιχτές σε ήμερες συγυρισμένες ψυχές. 
Είναι και μαύρες πόρτες καμένες σε μία πυρκαϊά,
κι άλλες τιναγμένες από μιαν έκρηξη
κι άλλες που μεταφέρουν ένα σκοτωμένο σύντροφο.
Υπάρχουν ποιήματα που καλπάζουν μες στο χρόνο
σαν το κόκκινο ιππικό του Σμύρνενσκη
ποιήματα καβαλάρηδες που αφήνουν τα γκέμια και πιάνουν την αξίνα.
Πολλά ποιήματα γονατίζουν στη μέση του δρόμου,
πολλά ποιήματα άνεργα μ'αδούλευτα χέρια,
πολλά ποιήματα εργάτες που ξεπερνούν χίλιες φορές τη νόρμα τους. 
Υπάρχουν στίχοι σα δαντέλες στο λαιμό των κοριτσιών
ή σα δακτυλιδόπετρες με μικρές μυστικές παραστάσεις
κι άλλοι που πλαταγίζουν ψηλά σα ρωμαλέες σημαίες. 
Πολλά ποιήματα μένουν αργά τη νύχτα στην ερημιά·
βρέχουν κάθε τόσο τα τέσσερα δάκτυλα των στίχων τους σ'ένα ρυάκι,
ύστερα χάνονται ονειροπαρμένα μες στο δάσος και πια δεν επιστρέφουν. 
Πολλοί στίχοι είναι σαν αργυρές κλωστές
δεμένες στα καμπανάκια των άστρων —
αν τους τραβήξεις, μια ασημένια κωδωνοκρουσία δονεί τον ορίζοντα. 
Πολλά ποιήματα βουλιάζουν μες στην ίδια τους τη λάμψη,
περήφανα ποιήματα· δεν καταδέχονται τίποτα να πουν.
Ξέρω πολλά ποιήματα που πνίγηκαν στο χρυσό πηγάδι της σελήνης. 
Ένα σωστό ποίημα ποτέ δεν καθυστερεί σε μια γωνιά του ρεμβασμού.
Είναι πάντα στην ώρα του σαν τον συνειδητό, πρόθυμο εργάτη
είναι ένας έτοιμος στρατιώτης που λέει παρών στο πρώτο κάλεσμα της εποχής του. 
Κάποτε οι ποιητές μοιάζουν με πουλιά στο δάσος του χρόνου,
οι άλμπατρος του Μπωντλαίρ, τα κοράκια του Πόε,
κάποτε σα σπουργίτια μες στο χιόνι ή σαν αητοί ψηλά σ'απόκρημνα ιδανικά. 
Υπάρχουν και ποιήματα όμορφα σαν τα πουλιά Γκλουχάρ —
το Μάη και τον Απρίλη πνίγονται μες στο ίδιο τους ερωτικό τραγούδι
πνίγονται μες στη μελωδία τους και κουφαίνονται. 
Το Μάη και τον Απρίλη τα χαράματα
μες στην κρυστάλλινη δροσιά του δάσους
βγαίνουν οι κυνηγοί με τα ντουφέκια τους και τα γκλουχάρ δεν τους ακούνε. 
Ο Γιάννης Ρίτσος και ο Μάνος Κατράκης 
στη Μακρόνησο. 1949-1950.


Το νου σας σύντροφοι ποιητές, αδέλφια μου,
ας κρατάμε τ'αυτί μας στυλωμένο στο γυαλί της σιωπής —
τα βήματα του εχθρού και του φίλου μας μοιάζουν στο θαμπόφωτο του δάσους.
Πρέπει να διακρίνουμε.
Το νου σας σύντροφοι ποιητές, μη και βουλιάξουμε μέσα στο τραγούδι μας
μη και μας εύρει ανέτοιμους η μεγάλη ώρα
— ένας ποιητής δίνει παρών στο πρώτο κάλεσμα της εποχής του. 
Αλλιώς θα μείνουν τα τραγούδια μας πάνω απ'τις σκάλες των αιώνων
ταριχευμένα, ωραία κι ανώφελα πουλιά σαν τα γκλουχάρ εκείνα
τα γαλαζόμαυρα μες στους βασιλικούς διαδρόμους της Μπίστριτζας. 
Σαν τα γκλουχάρ εκείνα με τα δυο φτερά τα σταυρωμένα,
σιωπηλά πένθιμα ταριχευμένα — διακόσμηση ξένων παλατιών —
με τα μάτια δυο μάταιες στρογγυλές απορίες κάτω απ'τα κόκκινα φρύδια τους. 
Το νου σας σύντροφοι ποιητές, — ένας ποιητής
είναι ένας εργάτης στο πόστο του, ένας στρατιώτης στη βάρδια του,
ένας υπεύθυνος αρχηγός μπροστά στις δημοκρατικές στρατιές των στίχων του. 
(Τα επικαιρικά, Βάρνα, 20-6-58)


Ο Γιάννης Ρίτσος εξόριστος στον Άη Στράτη. 1952.



Ο Αθανάσιος Διάκος στην ποίηση και την τέχνη

$
0
0
Αθανάσιος Διάκος

   Ο Αθανάσιος Διάκος ήταν από τους αγαπημένους μου ήρωες της ελληνικής επανάστασης, όταν ήμουν μικρή. Θυμάμαι την προσωπογραφία του από τα μαθητικά βιβλία και τις διακοσμήσεις των σχολικών γιορτών της εθνικής επετείου της 25ης Μαρτίου. Δυνατό και καθαρό βλέμμα, μακριά μαλλιά, τσιγκελωτό μουστάκι. Τότε, βέβαια, δεν ήξερα ότι ήταν το πορτρέτο του Αθανάσιου Διάκου από τον ζωγράφο της ελληνικής επανάστασης Διονύσιο Τσόκο. Ο Αθανάσιος Διάκος αγωνίστηκε ηρωικά στη μάχη της Αλαμάνας, αιχμαλωτίστηκε, βασανίστηκε και είχε μαρτυρικό θάνατο στη Λαμία τον Απρίλιο του 1821. Αντιμετώπισε το μαρτύριο με αξιοπρέπεια και ψυχικό σθένος, αρνήθηκε να αλλάξει την πίστη του και να υποταχθεί, αντιστάθηκε έως θανάτου και δεν υπέκυψε στο φόβο του σωματικού πόνου.
   Στη συλλογική λαϊκή συνείδηση έγινε το σύμβολο του αγνού ήρωα, της ατρόμητης ψυχής που επιλέγει το θάνατο -και μάλιστα φρικτό-από τη ζωή στη σκλαβιά.

Διονύσιος Τσόκος, Αθανάσιος Διάκος. 1861. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Αθήνα.

Peter Von Hess, «ο Διάκος οδηγεί τους Δερβενοχωρίτας εις την μάχην». Μόναχο γύρω στα 1835. Από το Λεύκωμα του Peter Von Hess "Eλληνικός Ηρωισμός"ή "Η απελευθέρωση της Ελλάδος".


Αλέξανδρος Ησαΐας (1800-1839), Η μάχη της Αλαμάνας. Λιθογραφία.  Από τη συλλογή των επτά λιθογραφιών με τίτλο "Ιστορία της Ελλάδος"που τύπωσε το 1839 (λίγο πριν το θάνατό του) στην Τεργέστη. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. 

   Στην παραπάνω λιθογραφία απεικονίζεται ένα στιγμιότυπο από τη Μάχη στο γεφύρι της Αλαμάνας (22-23 Απριλίου 1821), έξω από τη Λαμία. Διακρίνουμε,  όρθιο στα αριστερά με το γιαταγάνι στο χέρι, τον Αθανάσιο Διάκο να μάχεται ηρωικά. Η Μάχη της Αλαμάνας ήταν από τις πρώτες ένοπλες συγκρούσεις των επαναστημένων Ελλήνων με τα τουρκικά στρατεύματα του Ομέρ Βρυώνη, που κατέβαιναν προς την Πελοπόννησο για να καταστείλουν την επανάσταση. Στη μάχη αυτή η μικρή ομάδα των επαναστατών που προσπάθησε να ανακόψει την κάθοδο του πολυπληθούς στρατεύματος ηττήθηκε. Ο Αθανάσιος Διάκος τραυματίστηκε, συνελήφθη και οδηγήθηκε στον Ομέρ Βρυώνη. Βασανίστηκε και εκτελέστηκε δια ανασκαλοπισμού.

 Ήρως της ελληνικής επαναστάσεως. Αθανάσιος Διάκος. Λαϊκή απεικόνιση της σύλληψης του Διάκου. Εκδοση Άγγελου Απέργη. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Αθήνα.

  Η αντίσταση και ο ηρωικός θάνατος του Αθανάσιου Διάκου είχαν ισχυρή απήχηση στη λαϊκή συνείδηση, γεγονός που αποδεικνύεται από τις αναφορές σε διάφορα δημοτικά τραγούδια. Συναντάμε, επίσης,  αναφορές για τον Αθανάσιο Διάκο στον έντεχνο ποιητικό λόγο από ποιητές, όπως ο Κωστής Παλαμάς, ο Κρυστάλης,  ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Από την άλλη πλευρά, η μορφή του Αθανασίου Διάκου ενέπνευσε και διάφορους καλλιτέχνες, λαϊκούς αλλά και λόγιους ζωγράφους.
Τρία πορτρέτα του Αθανάσιου Διάκου από τον λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο Χατζημιχαήλ.

Θεόφιλος Χατζημιχαήλ (1870-1934), Ο ήρως Αθανάσιος Διάκος το 1821.  Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Θεσσαλονίκη.

Θεόφιλος Χατζημιχαήλ (1870-1934), Ο ήρως Αθανάσιος Διάκος. 1929.

Θεόφιλος Χατζημιχαήλ (1870-1934), Αθανάσιος Διάκος. 

Από τα ποιήματα με θέμα τον Αθανάσιο Διάκο, επιλέγω ένα ποίημα από έναν ποιητή που δεν περιμένουμε να έχει εμπνευστεί από μορφές της ελληνικής επανάστασης, τον Κώστα Καρυωτάκη. Ανατρεπτικός ο Καρυωτάκης, συνθέτει ένα αντιηρωικό σονέτο, εστιάζοντας στην ομορφιά της ανοιξιάτικης φύσης τον Απρίλιο (μας θυμίζει τον Σολωμό), της εποχής του μαρτυρικού θανάτου του Αθανάσιου Διάκου. Δεν υπάρχει καμία αναφορά στην επανάσταση και σε ιστορικά γεγονότα...το όνομα του ήρωα βρίσκεται μόνο στον τίτλο. Το ποιητικό υποκείμενο περιγράφει το ανοιξιάτικο τοπίο και τελειώνει μεταφέροντας μέσα σε εισαγωγικά την απορία ενός προσώπου που αναρωτιέται πώς να πεθάνει...

Κώστας Καρυωτάκης, Διάκος

Μέρα τ'Απρίλη.
Πράσινο λάμπος,
γελούσε ο κάμπος
με το τριφύλλι.

Ως την εφίλει
το πρωινό θάμπος,
η φύση σάμπως
γλυκά να ομίλει.

Εκελαδούσαν
πουλιά, πετώντας
όλο πιο πάνω.

Τ'άνθη ευωδιούσαν.
Κι είπε απορώντας:
«Πώς να πεθάνω;»

Από την Ηρωική Τριλογία, Ελεγεία και Σάτιρες (1927).

Φώτης Κόντογλου (1895-1965), Αθανάσιος Διάκος (λεπτομέρεια τοιχογραφίας από το Δημαρχείο της Αθήνας). Τέλη Δεκαετίας 1930.

Φώτης Κόντογλου (1895-1965), Από αριστερά: Αθανάσιος Διάκος, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Γεώργιος Καραϊσκάκης, Ανδρέας Μιαούλης (λεπτομέρεια τοιχογραφίας από το Δημαρχείο της Αθήνας). Στην τοιχογραφία απεικονίζονται σημαντικές μορφές της ελληνικής ιστορίας από την αρχαιότητα έως την ελληνική επανάσταση. Τέλη Δεκαετίας 1930.

   Η θέση του Αθανάσιου Διάκου στη συλλογική νεοελληνική συνείδηση αναδεικνύεται κυρίως από το παρακάτω αριστούργημα ενός μεγάλου Έλληνα ζωγράφου, του Κωνσταντίνου Παρθένη, που μετέφερε στη ζωγραφική τον συνδυασμό του ελληνοκεντρισμού και του μοντερνισμού της Γενιάς του 30. Στο βαθύτατα συμβολικό αυτό έργο, ο Αθανάσιος Διάκος, με την άρνησή του να αλλάξει πίστη και τον ηρωικό μαρτυρικό του θάνατο, "αποθεώνεται"...  Με προφανείς θρησκευτικές αναφορές που θυμίζουν την Ανάσταση και Ανάληψη του Κυρίου, απεικονίζεται η σκηνή της ανάληψης στους ουρανούς του ήρωα...

Κωνσταντίνος Παρθένης, Η αποθέωσις του Αθανασίου Διάκου. 1931. Εθνική Πινακοθήκη. Αθήνα. Ποιητική ατμόσφαιρα και επιρροές από την αρχαία ελληνική εικονογραφία, τη βυζαντινή αγιογραφία, αλλά και την Αναγεννησιακή ζωγραφική (για την ανάλυση του πίνακα, βλ. http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?artwork_id=71220).
http://homouniversalisgr.blogspot.gr/2013/04/blog-post_24.html
http://karyotakis.awardspace.com/poems/elegeia/diakos.htm
https://el.wikipedia.org/wiki/Αλέξανδρος_Ησαΐας
http://www.athanasios-diakos-museum.gr/syllogi.html
https://paletaart.wordpress.com/2013/05/10/εθνικό-ιστορικό-μουσείο-national-historical-museum-athens/
https://el.wikipedia.org/wiki/Αρχείο:Αθανάσιος_Διάκος._Λάδι_σε_χαρτόνι._Θεόφιλος.jpg
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/44/Theofilos_Athanasios_Diakos.jpg
http://www.mmca.org.gr/mmst/el/collection.htm?m=1&l=8;180&p=2&v=1
https://paletaart.wordpress.com/2012/08/27/κόντογλου-φώτης-photis-kontoglou-1895-1965/κόντογλου-φώτης-αθανάσιος-διάκος/
http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?artwork_id=71220
http://www.paralosgallery.com/stock_detail.php?stockid=1933

Η Άνοιξη στη ζωγραφική. Γυναίκες με λουλούδια του Αμερικανού ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Robert Lewis Reid

$
0
0
Πορτραίτα γυναικών με λουλούδια του Αμερικανού ιμπρεσιονιστή
Robert Lewis Reid

  Εκπνέει ο Μάρτης ...και έρχεται ο Απρίλιος...Βρισκόμαστε στην καρδιά της Άνοιξης. Η μέρα μεγαλώνει κάθε μέρα και γίνεται πιο φωτεινή! Οι αχτίνες του ήλιου δυναμώνουν....Δέντρα σε ανθοφορία, λουλούδια παντού...Χρώματα και ευωδιές... Κύματα και δονήσεις. Η φύση αναγεννάται για ακόμη μία χρονιά...
 Για αυτό, ας δούμε πίνακες του Αμερικανού ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Robert Lewis Reid (1862-1929), που απεικονίζουν πορτρέτα γυναικών σε Ανοιξιάτικα τοπία...

Robert Lewis Reid, Γυναίκα στη βεράντα με λουλούδια. 1906. Σε περισυλλογή και περίσκεψη η γυναικεία μορφή αγγίζει την τεράστια γλάστρα. Πίσω της ένας κήπος όπου τα λουλούδια έχουν θεριέψει.

 Σκέφτομαι ότι για όσους δεν έχουν τη δύναμη να "αναγεννηθούν"η Άνοιξη είναι "σκληρή"εποχή. Μας φέρνει αντιμέτωπους με την αδυναμία της "ανανέωσης", με την επίγνωση της αναπόφευκτης "γήρανσης"...μας αναστατώνει η Άνοιξη, μας αναταράσσει...ξυπνά επιθυμίες και πόθους... Είναι ένας αγώνας καθημερινός η Άνοιξη. Για αυτό,  δεν πρέπει να μας βρει απροετοίμαστους, όπως λέει ο Γιάννης Ρίτσος.

Robert Lewis Reid, Κρίνοι. 1895-1900. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Νέα Υόρκη.


“Η άνοιξη αυτή μας βρήκε όλους απροετοίμαστους
κι ανόρεξους ή αδιάφορους –
απροετοίμαστη κι η άνοιξη, σε κάθε της βήμα κοντοστέκεται
σαστίζει και σωπαίνει κάτω απ’ τα λίγα της δέντρα– δε ρωτάει.
Το φως επιστρέφει
απ’ το περσινό καλοκαίρι κατάκοπο κι αφηρημένο, απόμακρο,
παραξενεμένο απ’ την καινούρια του νεότητα…”
Γ. Ρίτσος, Οδηγός ασανσέρ, Κέδρος
Robert Lewis Reid, Το κίτρινο λουλούδι (ή η γυναίκα του καλλιτέχνη). 1908.
Robert Lewis Reid, Γυναίκα σε κήπο. 1900.
 Robert Lewis Reid, Άνοιξη. 1906

Robert Lewis Reid, Κοπέλα με λουλούδια.
Robert Lewis Reid, Ανοιξιάτικο μπουκέτο.
Robert Lewis Reid, Άνοιξη. 1910.
Robert Lewis Reid,  Νούφαρα. 1908.

Robert Lewis Reid, Το τρίο. 1898.

Ένα ποίημα της Κικής Δημουλά για τις Κυριακές του Απρίλη και πίνακες του William Henry Margetson.

$
0
0

Κική Δημουλά, οι λυπημένες φράσεις

Πρώτη Κυριακή του Απρίλη σήμερα. Η Άνοιξη έχει έρθει για τα καλά και εισέρχεται παντού, διεισδύει μέσα μας και αναταράσσει το σώμα και την ψυχή μας. Ο Απρίλης είναι η καρδιά της Άνοιξης, μίας εποχής "σκληρής"και σχεδόν μοιραίας, γιατί μας φέρνει αντιμέτωπους με την Αναγέννηση της φύσης, την επίγνωση του κύκλου της ζωής και την αδυναμία των ανθρώπων να σταματήσουν τη ροή του χρόνου και την αμετάκλητη πορεία προς τη λήξη, προς το τέλος. Για αυτό, θυμήθηκα το ποίημα της Κικής Δημουλά "οι λυπημένες φράσεις"που αναφέρεται σε μία Κυριακή του Απριλίου.
  Το ποιητικό υποκείμενο περιγράφει με ρεαλιστικές αλλά και ταυτόχρονα λυρικές εικόνες τη μονοτονία μιας Ανοιξιάτικης Κυριακής, μίας Κυριακής του Απριλίου. Μιλά με "λυπημένες φράσεις", γιατί αισθάνεται μοναξιά και θλίψη, αισθήματα που γίνονται πιο έντονα και δυνατά σε μία Ανοιξιάτικη Κυριακή. Το ποίημα συνοδεύεται με "λουλουδιασμένους"ανοιξιάτικους πίνακες του Άγγλου ζωγράφου William Henry Margetson (1861-1940) που απεικονίζει όμορφες και αιθέριες γυναικείες μορφές σε στιγμές της καθημερινότητας.


William Henry Margetson (1861-1940)Στην πόρτα του αγροτικού σπιτιού. Γύρω στα 1900.

William Henry Margetson (1861-1940), Η νέα ημέρα.


William Henry Margetson (1861-1940), Προάγγελοι της Άνοιξης. 1911.

Μὲ ἡμέρα ἀρχίζει ἡ ἑβδομάδα,
μὲ ἡμέρα τελειώνει.
Κι ἡ Κυριακή, κόμπος σφιχτὸς
νὰ μὴ λυθοῦν οἱ ἑβδομάδες.
Ἔρχεται πάντα ἀπὸ τὸ ἴδιο Σαββατόβραδο
καὶ φέρνει λίγο ὕπνο παραπάνω τὸ πρωὶ
καὶ τὸ θεό, ὅσο τὸν δίνουν οἱ ὀρθρινὲς καμπάνες.
Λίγο νὰ σταθεῖς στ᾿ ἀνοιχτὰ παράθυρα
καὶ νὰ κοντοσταθεῖς σ᾿ αὐτὰ ποὺ δὲν συμβαίνουν,
περνάει ἡ ὥρα.
Δημοτικὰ τραγούδια ἀπ᾿ τὰ παράθυρα
ποιὰ γυναῖ- ποιὰ γυναῖ- ποιὰ γυναῖκα θὰ σὲ πάρει,
σιγὰ-σιγὰ ἡ Κυριακὴ μεσουρανεῖ
σὰν τρομαγμένη ἀπορία.

William Henry Margetson (1861-1940), Γυναίκα σε ανοιξιάτικο τοπίο. 1924.

William Henry Margetson (1861-1940)Γυναίκα της Εδουαρδινής εποχής με πανσέδες.

Στὶς γειτονιὲς
περνᾶνε γύφτισσες νὰ πῶ τὸ ριζικό σου,
ποιὰ γυναῖ- ποιὰ γυναῖ- ποιὰ γυναῖκα θὰ σὲ πάρει,
δημοτικὰ τραγούδια ἀπ᾿ τὰ παράθυρα, ριζικά.
Πιὸ πέρα κάποιο ντέφι, ἕν᾿ ἀρκουδάκι
δεῖξε πῶς βάζουν πούδρα τὰ κορίτσια
στὸν καθρέφτη, πῶς γδύνεται ἡ Μονρόε...
Μὴ γελᾷς. Βρέθηκε κάποτε νεκρὴ ἡ Μονρόε.
Μὲ πράγματα ποὺ δὲν ἀντέχουν μὴ γελᾷς.
Ἄχ, οἱ λυπημένες φράσεις, οἱ λυπημένες λέξεις,
πῶς μοιάζουν στοὺς τυφλοὺς ὀργανοπαῖχτες
στοὺς δρόμους τοὺς ἐμπορικούς, τὶς Κυριακές.

William Henry Margetson (1861-1940), Πρωινή βόλτα.

William Henry Margetson (1861-1940), Άνοιξη.

Νὰ εἴχαμε μίαν ἄνοιξη.
Μὴ γελᾷς.
Μὲ πράγματα ποὺ δὲν ὑπάρχουν μὴ γελᾷς.
Ἂς λένε τὰ πουλιὰ κι οἱ μυρωδιὲς στὰ πλάγια
πῶς εἶναι Ἀπρίλης.
Τὸ λένε τὰ πουλιὰ κι οἱ ἔρωτες τῶν ἄλλων.
Ἐμένα μ᾿ ἐξαπατοῦνε οἱ θεοὶ
κάθε ποὺ ἀλλάζει ὁ καιρός,
κάθε ποὺ δὲν ἀλλάζει.
Μὴ γελᾷς.
Ἔαρ δὲν γίνεται
μὲ ρίμες
ἥλιοι-Ἀπρίλιοι,
ἥλιοι-Ἀπρίλιοι,
ὁμοιοκατάληκτες στιγμές,
χρόνος χρωμάτων,
στρέμματα φωτός,
χαμομηλιῶν ἀνυπομονησία νὰ μυρίσουν.
Δημοτικὰ τραγούδια ἀπ᾿ τὰ παράθυρα
ποιὰ γυναῖ- ποιὰ γυναῖ- ποιὰ γυναῖκα θὰ σὲ πάρει,
καὶ ὅλα τ᾿ ἄλλα τρόποι
γιὰ νὰ πεθαίνουνε ἀνώδυνα τὰ ἡμερολόγια.

Τὴν Κυριακὴ τραβάει σὲ μάκρος
τῶν τραγουδιῶν ἡ ἀγωνία
ποιὰ γυναῖ- ποιὰ γυναῖ-

Ἄχ, οἱ λυπημένες φράσεις, οἱ λυπημένες λέξεις,
στοὺς δρόμους τοὺς ἐμπορικούς,
τὶς Κυριακὲς τὶς ἀνοιξιάτικες.


William Henry Margetson (1861-1940)Ποτίζοντας τους νάρκισους.

William Henry Margetson (1861-1940), Ποτίζοντας τα λουλούδια.

William Henry Margetson (1861-1940),  Tαχτοποιώντας λουλούδια. Γύρω στα 1920.


Πασχαλιές. Πίνακες του Μikhail Vrubel ...και ο Απρίλης είναι σκληρός μήνας...

$
0
0
Πασχαλιές

    ...Έχουν ανθίσει οι πασχαλιές... Μια ελαφριά μεθυστική ευωδιά μου το θύμισε στον απογευματινό μου περίπατο...και σκέφτηκα ότι έρχεται για ακόμα μια χρονιά το Πάσχα...ότι ήλθε ο Απρίλης ο μήνας του Πάσχα και της Πασχαλιάς...ο πιο "σκληρός"μήνας, γιατί σου θυμίζει ότι δεν μπορείς να λησμονήσεις τις αισθήσεις και τα αισθήματα...

Mikhail Vrubel, Πασχαλιές. 1900. 

Mikhail Vrubel, Πασχαλιές. 1900.  Πινακοθήκη Tretyakov. Μόσχα.

    Για αυτό, λοιπόν, πίνακες με πασχαλιές ενός πολύ ιδιότυπου ζωγράφου, του Ρώσου Mikhail Aleksandrovich Vrubel (1856-1910), που θεωρείται ότι ανήκει στους Ρώσους ζωγράφους του συμβολισμού και του κινήματος  Art Nouveau. Στην πραγματικότητα, όμως, η τέχνη του Vrubel έχει τις ρίζες της στη ζωγραφική της Ύστερης Βυζαντινής Περιόδου και της Πρώιμης Αναγέννησης.  Ο Vrubel έχει ζωγραφίσει μία σειρά από μωβ πασχαλιές, απόκοσμες, μεταφυσικές, σχεδόν "ανατριχιαστικές", ίσως αισθησιακές...
  
Mihail Vrubel, Πασχαλιές. 1900. Πινακοθήκη Tretyakov. Μόσχα. Μία μαυροφορεμένη μορφή διακρίνεται στη άκρη, μέσα στις πασχαλιές...

...και θυμάμαι τους στίχους του Τ. Σ. Έλιοτ από την "Έρημη Χώρα".

Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός, γεννώντας 
Μες απ’ την πεθαμένη γη τις πασχαλιές, σμίγοντας 
Θύμηση κι επιθυμία, ταράζοντας
Με τη βροχή της άνοιξης ρίζες οκνές...

Απόσπασμα από την "Έρημη Χώρα"του Τ. Σ. Έλιοτ 
σε μετάφραση Γιώργου Σεφέρη

Mihail Vrubel, Πασχαλιές. 1901. Πινακοθήκη Tretyakov. Μόσχα. Μία λευκοφορεμένη γυναικεία μορφή στο παγκάκι. Πάνω της σχεδόν απειλητική η πασχαλιά...

Κική Δημουλά, Του Λαζάρου. Ένα ποίημα για το Σάββατο του Λαζάρου

$
0
0
Σάββατο του Λαζάρου...

...είναι σήμερα. Σύννεφα...και μάλλον ψιλοβρέχει σιγανά. Ανοιξιάτικη βροχούλα που θυμίζει Φθινόπωρο. Σε λίγο αρχίζει η Μεγάλη Εβδομάδα, η Εβδομάδα των Παθών του Πάσχα...και οδεύομεν προς την Ανάσταση του Κυρίου για ακόμη μια χρονιά.
  Από το Σάββατο του Λαζάρου στο Μεγάλο Σάββατο, από την Ανάσταση του Λαζάρου στην Ανάσταση του Κυρίου. Αυτός που ανέστησε, θα αναστηθεί και ο ίδιος, σκέφτομαι. Θυμάμαι ένα ποίημα της Κικής Δημουλά με θέμα ένα Σάββατο του Λαζάρου, ένα Σάββατο με ψιλόβροχο. Το ποιητικό υποκείμενο αποδομεί τον θρησκευτικό μύθο και τον αναπλάθει σε προσωπική ιστορία.

Henry Ossawa Tanner (1859-1936), Η Ανάσταση του Λαζάρου. 1896. Μουσείο του Ορσέ. Παρίσι.

Κική Δημουλά, Του Λαζάρου

Nεφοσκεπές ψιλόβροχο ημέρας.
Kάτι μωραί καμπάνες πιτσιλάνε
τον ύπνο του Λαζάρου να εξέλθει.
Kαλά στοκαρισμένο το φως γύρω γύρω.

Eίχα και γω να δεύρο κάποιους έξω
μα δε μου αποκρίθηκαν αν θέλουν.

Πώς ν'αποκριθούν 
με ωτακουστή που άφησες καλά στοκαρισμένο
το φως γύρω γύρω.

Kι έπειτα γιατί τους ρωτάς αν θέλουν.
Tο θαύμα δε ρωτάει.
Σ'αρπάζει από το αυτί και
σέρνοντας σε πετάει στο φως.
Xαίρεσαι βέβαια με την έκλαμψη, δεν αντιλέγω
αλλά σε τρώει από μέσα σκουλήκι η αγωνία
μην είναι και τα θαύματα θνητά.

Άστους λοιπόν καλύτερα εκεί
μην έχωμεν να άρωμεν για δεύτερη φορά
κενόν τον κράββατόν τους.

Tίποτα δεν άκουσες;
Kι όμως, όλην αυτή την ώρα εδώ μέσα
με άλλα κουβεντιάζοντας να πάρω λίγο αέρα
σε σένανε μιλούσα εκεί κάτω.
ότι δε σε προσφώνησα;
Mε ποιο απ'όλα τα Λερναία ονόματα 
να σε πρωτοφωνάξω.
Όποιο κι αν κόψω αποζητώντας σε
φυτρώνει αμέσως άλλο.
Από την ποιητική συλλογή, Ενός Λεπτού μαζί, εκδ. Ίκαρος 1998.

...Και αν ο Λάζαρος δεν επιθυμεί την Ανάσταση;


Salvador Dali, "Λάζαρε, Δεύρο Έξω". 1964. (Κατά Ιωάννου 11:44). Ένας ονειρικός πίνακας του χαρισματικού Dali.


Προσευχή. Ένα ποίημα του Γιάννη Βαρβέρη και πίνακες του Θεόδωρου Ράλλη

$
0
0
Γιάννης Βαρβέρης, Το κερί

Θεόδωρος Ράλλης (1852-1909), Εσωτερικό εκκλησίας. Εθνική Πινακοθήκη. Αθήνα.

Θεόδωρος Ράλλης, Ικεσία. 1909. Εθνική Πινακοθήκη. Αθήνα.

Αυτό το κερί που άναψα
περαστικός από τον οίκο Σου
δεν είναι η προσευχή μου
για να Σε φτάσει εκεί ψηλά
δεν είναι οι παρακλήσεις μου
ούτε βεβαίως καμιά ελπίδα
που εναπέθεσα σε Σένα.
Η καθαρότητα της ύλης του
δε συμβολίζει το ακηλίδωτο
της πρόθεσής μου
και η μαλακή υφή του
καθόλου δεν υπόσχεται
την εύπλαστη μεταστροφή μου
στη μετάνοια
όπως οι αλληγορίες εγγράματων πιστών Σου
ξέρουν να τυλίγουν.
Μπορεί να μοιάζει μ'όλα τ'άλλα

όμως αυτό
ανάφτηκε για να Σου πει
πως ευτυχώς
στέκομαι εδώ αβοήθητος
και πως ακόμα
όσο μπορώ θα λάμπω.

Από την ποιητική συλλογή του Γιάννη Βαρβέρη,  «Ο άνθρωπος μόνος»,  εκδ. Κέδρος, 2009.

Ποιήματα για τη Μεγάλη Εβδομάδα. Νίκος Γκάτσος, Μέρες Επιταφίου και Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco)

$
0
0

Νίκου Γκάτσου, Μέρες Επιταφίου

   
   Οδεύομεν προς το τέλος της Μεγάλης Εβδομάδας, της Εβδομάδας των Παθών του Κυρίου. Για αυτό, "Μέρες Επιταφίου"από τον ποιητή Νίκο Γκάτσο πλαισιωμένες από πίνακες του μοναδικού Δομήνικου Θεοτοκόπουλου.


Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco), H Παρθένος Μαρία. 1585. Μουσείο Καλών Τεχνών. Στρασβούργο.

Μεγάλη Δευτέρα

Περίμενέ με μάνα μου περίμενέ με ακόμα
ώσπου να φτάσει η άνοιξη στο παγωμένο χώμα.

Περίμενέ με μάνα μου σαν το πουλί του νότου

που σμίγει μάτι και φτερό να βρει τον ουρανό του.


Περίμενέ με μάνα μου κάποια Παρασκευή σου

στην πύλη του παράδεισου στο φρέαρ της αβύσσου.


Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (EL Greco), Μαρία Μαγδαληνή. 1585- 1590. Moυσείο Cau Ferrat.

Μεγάλη Τρίτη


Κάτω απ’ τα λάβαρα της Ρώμης
στην τέντα της Μαγδαληνής
εσύ πατέρας της συγγνώμης
κι εμείς παιδιά της ηδονής.

Βραχνή ακούστηκε η κραυγή

στα καπηλειά της πολιτείας

εσύ αμνίον για σφαγή

κι εμείς κριοί της αμαρτίας.


Δε σε πτοήσαν οι Πιλάτοι

ούτ’ ο καιρός που ειν΄ εγγύς

εσύ στων ουρανών τα πλάτη

κι εμείς παρείσακτοι της γης.


Μεγάλη Τετάρτη


Τετάρτη των τεφρών και των παθών
ο θάνατος δεν έχει παρελθόν.
Τετάρτη των ψυχών και των αγγέλων
ο θάνατος δεν έχει ούτε μέλλον.

Του σύμπαντος ηχεί το εκκρεμές

ξυπνήστε ν’ αποδώσουμε τιμές.

Φανήκαν οι ουράνιοι στρατηλάτες

σα σκοτεινού Ρουβίκωνα Γαλάτες.


Της γης αναθαρρήσαν οι πληγές.

Πότε θ’ ανάψει ο ήλιος πυρκαγιές

να κάψουν το παλάτι του Ηρώδη

και τ’ άνθος του κακού να γίνει ρόδι.


Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco), o Χριστός στο όρος των Ελαιών. 1600-1610. Μουσείο Καλών Τεχνών. Λιλ Γαλλίας. Ένα αριστούργημα. 

Μεγάλη Πέμπτη


Αυτός που κρέμασε τον ήλιο
στο μεσοδόκι τ’ ουρανού
κρέμεται σήμερα σε ξύλο
ίλεως Κύριε γενού!
Και στ’ ασπαλάθια της ερήμου
μια μάνα φώναξε: «παιδί μου»!

Με του Απριλιού τ’ αρχαία μάγια

με των δαιμόνων το φιλί

μπήκε στο σπίτι κουκουβάγια

μπήκε κοράκι στην αυλή.

Κι όλα τ‘ αγρίμια στο λαγκάδι

πήραν το δρόμο για τον Άδη.


Θα ξανασπείρει καλοκαίρια

στην άγρια παγωνιά του νου

αυτός που κάρφωσε τ’ αστέρια

στην άγια σκέπη τ’ ουρανού.

Κι εγώ κι εσύ κι εμείς κι οι άλλοι

θα γεννηθούμε τότε πάλι.


Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco), o Χριστός προσεύχεται. 1595-1597. Eθνική Πινακοθήκη. Πράγα.


Μεγάλη Παρασκευή

Βαριά τα βήματά μου σέρνω
στο φως της μέρας το θαμπό
κρίνα της άνοιξης σου φέρνω
και στο σταυρό σου τ’ ακουμπώ
φίλε δακρυοπότιστε
των πρωτίστων πρώτιστε.
των πρωτίστων πρώτιστε.

Άρρωστος κύλησε ο αιώνας

κι ο ήλιος βγαίνει μισερός

σαν το φτερό της χελιδόνας

που το σακάτεψε ο καιρός

φίλε τρισμακάριστε

των αρίστων άριστε.

των αρίστων άριστε.

Σήμερα ο Άδης ηνεώχθη

γεφύρι εγίνη ο Γολγοθάς

και στου θανάτου εσύ την όχθη

άφατο δρόμο ακολουθάς

έγγιστε κι ανέγγιστε

των μεγίστων μέγιστε.

των μεγίστων μέγιστε.


Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco), Ο Χριστός αίρων τον σταυρόν του μαρτυρίου. 1577-1587. Μητροπολιτικο Μουσείο Τέχνης. Νέα Υόρκη.

Μέγα Σάββατον


Όλα στερέψαν σιγά σιγά.
Τα περιστέρια πετούν αργά
σε λίμνες άνυδρες βάλτους υγρούς
σε διψασμένους κήπους κι αγρούς.

Πίσω απ’ τους λόφους τους χαμηλούς

με τους προφήτες και τους τρελούς

στέκουν παράμερα τρία παιδιά

σα γλαροπούλια στην αμμουδιά.


Μες στων καιρών την ανημποριά

διώξε το γρέγο και το βοριά

και ξαναγύρισε ήλιε στη γη

Νικηφόρος Βρεττάκος, Τα γόνατα του Ιησού. Σαλβαντόρ Νταλί, Η Σταύρωση

$
0
0
Νικηφόρος Βρεττάκος,τα γόνατα του Ιησού
και η Σταύρωση του Σαλβαντόρ Νταλί

 Το κρατούσα "φυλαγμένο"αυτό το ποίημα του Νικηφόρου Βρεττάκου...Με συγκινεί βαθύτατα το βλέμμα του ποιητή στο σταυρό το μαρτυρίου, το βλέμμα του ποιητή στα γόνατα του Ιησού... Στη Σταύρωση υποφέρει το Σώμα. Ο "άνθρωπος Χριστός"πρέπει να υπερνικήσει τον αβάσταχτο πόνο του σώματός του...Γνωρίζει τη θεϊκή του φύση, γνωρίζει ότι ήρθε για να αναστηθεί, ότι ο πόνος θα περάσει... Η γνώση αυτή όμως δεν τον ανακουφίζει. Ο σωματικός, όμως, πόνος, γίνεται πόνος ψυχής... τον καταβάλλει... και καθώς χάνει τη σωματική του δύναμη, αισθάνεται να τον εγκαταλείπουν και οι ψυχικές του δυνάμεις...γιατί τελικά στον Σταυρό είναι άνθρωπος...

Salvador Dali, H Σταύρωση (Corpus Hypercubes), 1954. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Νέα Υόρκη. Μοναδικό, εξαιρετικό έργο δια χειρός ενός σουρεαλιστή ζωγράφου. Το βλέμμα του ζωγράφου στο σώμα του Χριστού, που αποδίδεται όμως υπερεαλιστικά, εξωπραγματικά, ιδεαλιστικά σχεδόν...ένα σώμα γλυπτού, χωρίς αίμα...

Καρφωμένα στ'αγριόξυλο του σταυρού, σχηματίζουν 
μι'αμβλεία γωνία.
Είναι τα ίδια τα γόνατα 
που προβάτιζαν, παίζοντας, γύρω απ'το κόκκινο 
φουστάνι της μάνας του, 
όταν ήτανε βρέφος δέκα μηνών.

Που αργότερα, έφηβος, τ'ακούμπαγε κάτω 
στη γη πριονίζοντας το ξύλο ενός κέδρου. 
Που λύθηκαν κι έπεσαν, ένας σωρός, 
—μια νύχτα που η άνοιξη ήταν αβάσταγη 
και μύριζε η γης κι ο ουρανός λεμονάνθι— 
στο Όρος των Ελαιών.

Κι είναι ακόμη τα γόνατα 
που κάθιζε, αμίλητος, δυο δυο τα παιδιά 
κι απλώνοντας δίπλα του, πάνω στη γη, 
το απέραντο χέρι του, τα φίλευεν 
ένα λουλουδάκι —
κομμένο 
απ'τον πλούτο του σύμπαντος.

Salvador Dali, Ο Χριστός στον Σταυρό του Αγ. Ιωάννη. 1951. Kelvingrove Πινακοθήκη Τέχνης και Μουσείο. Γλασκόβη. Από τα πιο δημοφιλή έργα της Πινακοθήκης. Πρόκειται για ένα εμβληματικό έργο τέχνης, πολύ σπάνιο ως προς τη σύλληψη του θέματος. Ο Νταλί εμπνεύστηκε το έργο από το μεσαιωνικό σχέδιο ενός Ισπανού μοναχού του 16ου αιώνα. Κάτω από το Σταυρό απεικονίζεται μία ιδανική θαλασσινή εικόνα, το ισπανικό λιμάνι Ligat, η γενέτειρα του Νταλί.

http://www.metmuseum.org/art/collection/search/488880
http://www.glasgowlife.org.uk/museums/kelvingrove/about/collection-highlights/Pages/Christ-of-St-John-on-the-Cross.aspx
http://www.csgimages.org.uk/indexplus/gallery/Highlights.html?s=FhGPthcpZdp&f=7&vf=1

Ο Χριστός και τα παιδιά. Γιάννης Ρίτσος, Όνειρο καλοκαιρινού μεσημεριού

$
0
0
Καλή Ανάσταση με τη φωνή ενός μικρού παιδιού!...

...Ας ακούσουμε τη φωνή του ποιητικού υποκειμένου από το Όνειρο καλοκαιρινού μεσημεριού του Γιάννη Ρίτσου. Απευθύνεται στον Χριστό...


Fritz von Uhde, Aφήστε τα παιδιά να έλθουν σε μένα. 1883.


«...Χριστέ μου, γιατί φόρεσες αυτό το πένθιμο μακρύ φουστάνι κι αυτά τ’ αγκάθια στο κεφάλι σου; Χαθήκαν τα λουλούδια;
Ή τάχατε, αν φορούσες παπαρούνες πάνου στ’ αχτένιστα μαλλιά δε θα σ’ ανοίγανε την πόρτα τ’ ουρανού;
Μη χαμογελάς που’ χω κ’ εγώ δεμένο το κεφάλι.
Είναι που γλίστρησα προχτές μέσα στα βάτα κυνηγώντας πεταλούδες.
Έλα να πιαστούμε απ’ το χέρι σαν παιδιά και να πάμε στους αγρούς να σε μάθω φλογέρα.
Δεν ταιριάζουν στο νέο πρόσωπό σου οι ρυτίδες της μητέρας όταν αφήνει μια στιγμή τη δουλειά και κοιτάζει απ’ το παράθυρο το νέο φεγγάρι.
Πάμε να σου κόψω τα λυπημένα μαλλιά σου με το ίδιο μεγάλο ψαλίδι
που κουρεύουν τα πρόβατα.
Και, να δεις, ο Θεός θα μας αγαπήσει, θα μας βάλει να κάτσουμε στα πόδια του και θα χαμογελάσει γλυκά καθώς εμείς θα στολίζουμε τα μακριά μουστάκια του με μαργαρίτες.
Κι όταν βραδιάσει θα ζέψουμε το μικρό του τ’ αμάξι που το σέρνουν
οι γρύλλοι και θα περάσουμε στη μέση του παράδεισου ενώ οι άγγελοι θ’ ανάβουν τ’ αστέρια για να φωτίζουν τα παιδάκια που μείνανε κάπου στον κάμπο...».

Απόσπασμα 
Γιάννης Ρίτσος, Όνειρο καλοκαιρινού μεσημεριού (1938)


Edward Atkinson Hornel, Πασχαλινά αυγά που κυλάνε. 1905. Calderdale Metropolitan Borough Council.

olling Easter E

http://www.the-athenaeum.org/art/list.php?m=a&s=tu&aid=3593
https://artuk.org/discover/artworks/rolling-easter-eggs-21356

Πίνακες του Maurice Denis για το Πάσχα και ένα ποίημα για την αγάπη του Νικηφόρου Βρεττάκου

$
0
0
Πίνακες για το Πάσχα  του Maurice Denis και ο Μικρός Κορυδαλλός του Νικηφόρου Βρεττάκου

 ´Εγινε η Ανάσταση και πέρασε η πρώτη ημέρα της Ανάστασης, η Ημέρα της Αγάπης...
Το Μυστήριο της Ανάστασης στην καρδιά της Άνοιξης, το μήνα Απρίλιο, συναρπάζει τον Γάλλο συμβολιστή ζωγράφο Maurice Denis (1870-1943). Σκηνές της Αναστάσεως σε μυστηριακά ανοιξιάτικα τοπία απεικονίζουν οι παρακάτω πίνακες του Denis. Εικόνες  ονειρικές,  μαγικές,  ποιητικές μας μεταφέρουν σ᾽ένα φανταστικό ουτοπικό χώρο...Γυναίκες που μαζεύουν λουλούδια, για να τα προσφέρουν στον τάφο του Χριστού, αιθέριες λευκοφορεμένες μορφές, χορευτικές φιγούρες που μαθαίνουν το χαρμόσυνο νέο της Ανάστασης, το νέο της ελπίδας και της αγάπης για όλον τον κόσμο. Από τη γαλήνη και τη σιωπή του τάφου, έρχεται η χαρά της Ανάστασης, το τραγούδι της Αγάπης...

Maurice Denis, Το πρωί της Ανάστασης στα μεγάλα δέντρα. 1928.

Maurice Denis, Άγιες γυναίκες δίπλα στον τάφο. 1894.

...και επειδή η Ανάσταση είναι η Γιορτή της Αγάπης, θυμήθηκα στίχους του Νικηφόρου Βρεττάκου.

"...Και η σιωπηλή παρουσία σου μ'έμαθε πως σιωπή δεν υπάρχει.
Άκουσα να θροΐζει η ψυχή σου όπως ένας πευκώνας το καλοκαίρι.
Τα δάχτυλά σου μ'αγγίξαν σαν ένα σμήνος πουλιών.
Κι όταν χαμογελάς ακούω μιαν άρπα.
Κι όταν σκέφτεσαι ακούω που σκέφτεσαι.
Κι όταν αγαπάς τα παιδιά που ευλόγησεν ο Ιησούς, πάλι, ακούω.
Κι ακούω το ρόδινο σύννεφο όταν ακουμπάει στο βουνό.
Κι ακούω το στάχυ όταν πίνει μια σταγόνα νερού.
Κι όταν τη νύχτα κοιτάζεις τον ουρανό
ακούω τ'αστέρι που πλέει μες στο βλέμμα σου.

Maurice Denis, Το μυστήριο του Πάσχα. 1891. Ινστιτούτο Τέχνης. Σικάγο.

Maurice Denis, To πρωινό της Ανἀστασης ή το Μυστήριο της Ανάστασης. 1891.

Κι είναι αυτό που ακούω πολύ δυνατότερο
απ'αυτό που γράφω κι απ'αυτό που μπορώ να σου ειπώ.
Όλα είναι γραμμένα. Αρκεί να μπορεί να διαβάζει η καρδιά
τα ψηφία της κτίσεως. Οι στίχοι είναι αντίλαλοι.
Απόψε τελειώσανε όλες οι λέξεις μου.
Ακούω το ποτάμι ζητώντας να ξεκλέψω τα λόγια του.
Αφουγκράζομαι στο άπειρο το χαίρε των κόσμων
που παραπλέουν ο ένας τον άλλο
 – χαιρετιώνται κι αποχωρίζονται.
Αλλά η γλώσσα του σύμπαντος έχει μια μόνο λέξη.
Όλα λένε: «Αγάπη». Κι όταν γράφω «αγάπη» δεν έχω πια άλλο.
Αλλά εγώ σ'αγαπώ. Και γι'αυτό κομματιάζω
τη λέξη «αγάπη» σε χιλιάδες ρινίσματα
και ζυμώνω τα χρώματα, όχι σα να 'ναι να ειπώ ή να γράψω,
αλλά
σα να 'μαι ο παντοκράτορας ενός μεγάλου περβολιού
και να θέλουν τα χέρια μου να υφάνουνε κρίνα.

Aπόσπασμα από το ποίημα του Νικηφόρου Βρεττάκου, Ο χορός του κορυδαλλού

Maurice Denis, Το πρωινό του Πάσχα. 1891-93.

Μaurice Denis, Απρίλιος ή το Μυστήριο του Πάσχα. 1897.


Το Πασχαλινό τραπέζι. Πίνακες Ρώσων ζωγράφων

$
0
0
Το  Πασχαλινό τραπέζι

    Οι μέρες του Πάσχα έχουν περάσει. Τελειώνει η εβδομάδα της Διακινησίμου.  Ας αποχαιρετήσουμε το Πάσχα με πίνακες Ρώσων ζωγράφων που απεικονίζουν το πασχαλινό τραπέζι της ρωσικής παράδοσης.

Stanislav Zhukovski (1873-1944), Πασχαλινό τραπέζι. 1911. Ιδιωτική Συλλογή.

Stanislav Zhukovski (1873-1944), Πασχαλινό τραπέζι. 1912. Εθνική Πινακοθήκη της Ουκρανίας. Κίεβο. Από το ανοιχτό παράθυρο διακρίνουμε το δάσος.

Ο Stanislav Zhukovski απεικονίζει σε διάφορες παραλλαγές το πασχαλινό τραπέζι. Χρωματιστά αυγά, ανοιξιάτικα πολύχρωμα λουλούδια, διάφορα γλυκά και φρούτα και φυσικά σαμοβάρι για τσάι...

Stanislav Zhukovski (1873-1944), Πασχαλινό τραπέζι. 1915. Πινακοθήκη Tretyakov. Μόσχα.

Nikolaj Bogdanov Belsky (1868-1945), Πασχαλινό τραπέζι. Ιδιωτική Συλλογή. Ένας υπέροχος πίνακας με νεκρή φύση από ένα μεγάλο ζωγράφο.

Boris Kustodiev, Πασχαλινό φιλί. 1912. Ιδιωτική Συλλογή. Φιλιούνται για τις πασχαλινές ευχές. Ο άντρας κρατά κόκκινο αυγό. Διακρίνουμε το πασχαλινό τραπέζι με τα αυγά.






Ο Άγιος Γεώργιος στην τέχνη. Εικόνες της μεταβυζαντινής περιόδου

$
0
0
Ο Άγιος Γεώργιος στη μεταβυζαντινή αγιογραφία

Σήμερα ήταν η εορτή του Αγίου Γεωργίου, ενός αγίου ιδιαίτερα αγαπητού, ενός αγίου τροπαιοφόρου, υπερασπιστή, μαχόμενου, αγωνιστή και νικητή. Για αυτό, σκέφτηκα κάποιες εικόνες αφιερωμένες στον δημοφιλή άγιο, του οποίου το όνομα είναι ιδιαίτερο διαδεδομένο.
   Επιλέγω τρεις εικόνες που προέρχονται από τον Ελληνισμό της περιφέρειας. Τρεις εικόνες που αναφέρονται στη δρακοντομαχία του αγίου και αφηγούνται το πιο γνωστό του θαύμα, τη νικηφόρα μάχη του με τον δράκοντα.

Νικόλαος Καντούνης (1768-1834), Άγιος Γεώργιος. Μουσείο Βυζαντινού και Χριστιανικού Πολιτισμού. Αθήνα. Οι μορφές αποδίδονται ρεαλιστικά, αλλά η ατμόσφαιρα είναι ρομαντική. Υπέροχα εκφραστικό το γλυκύτατο βλέμμα του αλόγου που κοιτάζει προς τον ουρανό.

   Είναι η τυπική απεικόνιση του Αγίου Γεωργίου. Ο άγιος παριστάνεται έφιππος τη στιγμή που καρφώνει με το δόρυ τον δράκοντα. Στα δεξιά του βλέπουμε ένα πύργο που θυμίζει Δυτική φεουδαρχία, ενώ στην εικόνα υπάρχουν και ενδείξεις τοπίου. Η εικόνα φέρει την υπογραφή "χειρ Νικολάου Καντούνη ιερέως". Ο Νικόλαος Καντούνης (1768-1834) ήταν Ζακύνθιος με καταγωγή από πλούσια και αριστοκρατική οικογένεια. Εργάστηκε στη Ζάκυνθο όπου ήταν Ορθόδοξος ιερέας. Ωστόσο, είναι εμφανής η επιρροή της Δυτικής τεχνοτροπίας στο έργο του. Ο ζωγράφος κινείται έξω από την ατμόσφαιρα της βυζαντινής παράδοσης. Γεγονός που δικαιολογείται από το γεγονός ότι τα Επτάνησα βρίσκονταν πάντα κοντά στις πολιτιστικές επιρροές από τη Δύση, λόγω γεωγραφικής θέσης, αλλά και λόγω της Βενετοκρατίας.

     Από μία Βενετοκρατούμενη περιοχή προέρχεται και η παρακάτω εικόνα. Από την Κρήτη.

Γεώργιος Κλόντζας, Άγιος Γεώργιος ο Δρακοντοκτόνος. Β᾽μισό του 16ου αιώνα. Μουσείο Βυζαντινού και Χριστιανικού Πολιτισμού. Αθήνα. 

Στην παραπάνω εικόνα αποδίδεται αριστοτεχνικά μία σκηνή από το μύθο του Αγίου Γεωργίου. Σύμφωνα με το μύθο, η πόλη Αλαγία βρισκόταν υπό την κυριαρχία ενός δράκοντα, ο οποίος εμπόδιζε την ύδρευσή της, γιατί είχε υπό τον έλεγχό του την πηγή της υδροδότησης. Οι κάτοικοι, για να έχουν νερό, αναγκάστηκαν να του προσφέρουν τακτικά μία νεαρή κοπέλα. Στην εικόνα ο άγιος Γεώργιος με στρατιωτική στολή και έφιππος σκοτώνει τον φτερωτό δράκοντα με το δόρυ του και διασώζει την κόρη του βασιλιά της πόλης. Στο βάθος δεξιά, βλέπουμε τον βασιλιά και τη βασίλισσα να κρατούν το στέμμα και τα κλειδιά της πόλης για να τα προσφέρουν στον άγιο από ευγνωμοσύνη. Ευγενείς και στρατιώτες συμπληρώνουν την πολυπρόσωπη σύνθεση. Τα κτίρια και κάστρο της πόλης θυμίζουν Δύση. Πιθανόν απεικονίζεται ο Χάνδακας (το σημερινό Ηράκλειο).

...Και τέλος ένα αριστούργημα, ένα πραγματικό κομψοτέχνημα. Ο άγιος Γεώργιος ο δρακοντοκτόνος. Χρυσοκέντητη εικόνα σε πολύτιμο οστρεοκόσμητο πλαίσιο. Από την Αργυρούπολη του Πόντου. 

Μοναχή Αγάθη, Ο Άγιος Γεώργιος ο δρακοντοκτόνος. 1729. Μουσείο Μπενάκη. 

"Ήμουν το πρωτολούλουδο του Απρίλη". Ποιήματα για την Άνοιξη και τον Απρίλιο της Μαρίας Πολυδούρη.

$
0
0
Μαρία Πολυδούρη. Η ποιήτρια του Απριλίου

   Καθώς εκπνέει και φέτος ο Απρίλης, σκέφτομαι την ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη. Είναι η ποιήτρια της Άνοιξης, του Απριλίου. Γεννήθηκε στις 1 Απριλίου του 1902 και πέθανε στις 29 του ίδιου μήνα του 1930. "Ήμουν το πρωτολούλουδο του Απρίλη", λέει ένας στίχος από το ποίημά της η "Αγάπη του ποιητή", το οποίο δεν εκδόθηκε όσο ήταν εν ζωή η ποιήτρια.


Η Μαρία Πολυδούρη σε εξοχικό καφενείο παρέα με τον ποιητή Κώστα Καρυωτάκη (αριστερά). Η ίδια διαβαβάζει ένα βιβλίο. Η αγάπη και ο ανεκπλήρωτος έρωτας της για τον ποιητή καθόρισαν την πορεία της ζωής της, αλλά συνέβαλαν και στη μεταθανάτια φήμη της.

Μαρία Πολυδούρη, η αγάπη του ποιητή

Μ᾿ ἀπάντησες στὸ δρόμο σου, Ποιητή.

Ἤμουν τὸ πρωτολούλουδο τοῦ Ἀπρίλη.

Ἡ δίψα τῆς ἀγάπης ποὺ ζητεῖ
σοῦ φλόγιζε τὴ σκέψη καὶ τὰ χείλη.


Ἤμουν τὸ πρωτολούλουδο. Κλειστὴ

τότε ἡ πηγὴ τῶν στοχασμῶν μου, ἐμίλει

μόνο ἡ καρδιά μου ἀθώα καὶ λατρευτή,
ὅταν τὸ πρῶτο βλέμμα μου εἶχες στείλει.


Μὲ τὸν καιρό, τὸν πόθο σου σ᾿ ἐμὲ

νὰ φανερώσης σίμωσες. Ὠιμέ,

εἴμασταν μιᾶς γενιᾶς παιδιά. Ἡ καρδιά μας


Ἀγάπαε μὲ τὸ πάθος ποὺ ζητᾶ

νὰ πάρη, τὸ αἰσθανθήκαμε φρικτὰ

καὶ πήραμεν ἀλλοῦθε τὴ ματιά μας.

Η Μαρία Πολυδούρη σοβαρή, στοχαστική και μελαγχολική ακουμπά σ'ένα κορμό δέντρου. Φορά ένα αιθέριο φόρεμα...Γύρω στα 1920. Φωτογραφία από το ΕΛΙΑ (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο).

Η Μαρία Πολυδούρη στην εξοχή. Γύρω στα 1920. Καπνίζει τσιγάρο. Φωτογραφία από το ΕΛΙΑ (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο).

Μαρία Πολυδούρη (1902-1928). Ποιητική φωνή βαθύτατα λυρική με γνήσιο και πηγαίο αίσθημα. Τόνος εξομολογητικός, ένταση και πάθος, ποίηση που εκφράζει τα αισθήματα που βιώνει το ποιητικό υποκείμενο, βιώματα και αισθήματα που αποκτούν μορφή ποιητική και γίνονται τραγούδι. Η ζωή ταυτίζεται με τον έρωτα και την ποίηση και η ποίηση βιώνεται ως πραγματικότητα.

Η Μαρία Πολυδούρη εξαντλημένη από τη φυματίωση κάθεται σε μία σέιζ λογκ. Στην αγκαλιά της έχει ανοιχτό ένα βιβλίο. Δίπλα της ακουμπισμένη μία ομπρέλα. 1926. Φωτογραφία από το ΕΛΙΑ (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο). Στο ποίημά της "Σωτηρία" (ήταν το όνομα του νοσοκομείου στο οποίο νοσηλεύτηκε, όταν αρρώστησε από φυματίωση), μιλά για μία πολυθρόνα...

Μαρία Πολυδούρη, Σωτηρία 

Ἂς περάσει πιὰ ἡ μέρα μὲ τὸ φῶς της.
Ἡ νύχτα γιατί τόσο ἀργοπορεῖ;
Στῶν πεύκων τὶς σκιὲς μία πολυθρόνα
μὲ καρτερεῖ...



Η Μαρία Πολυδούρη σε εξοχικό τοπίο, μόλις και διακρίνεται ανάμεσα στα δέντρα. 1926. Φωτογραφία από το ΕΛΙΑ (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο). Το ποιητικό σύμπαν της Πολυδούρη αποτελείται από φυσικά τοπία, τα οποία αποτελούν το πλαίσιο εντός του οποίου εκφράζονται τα αισθήματα του ποιητικού υποκείμενου. Ως ποιήτρια του νεορομαντισμού η Πολυδούρη αισθητικοποιεί τα συναισθήματα και την ψυχική της κατάσταση με εικόνες από τη φύση. 


Μαρία Πολυδούρη, Τι θέλει τούτη η Άνοιξη

Τι θέλει τούτη η Άνοιξη...
Σαλεύουν
αόρατα, πανάλαφρα
των δέντρων τα κλαδιά.
Τι θέλει η μυρωδιά
που μας χτυπά απαλότατα
με αμυγδαλιάς ανθόκλωνο
την καρδιά...

(Μια νέα περνά ζυγίζοντας
στα δάχτυλα
ένα κορμί, φτερό.
Κι’ όπως σιεί ρυθμικά
μια κατάλευκη ομπρέλλα,
είναι πουλί.

Ένας νέος αράθυμος
συλλογιέται γλυκά,
σα να πέρασε πλάι του
πεταλούδα μυρόβολη,
το φιλί).

(Τρέμει κάτι το αδύναμο
κι’ όλο μένει
σαν κουτσό... κοντοφτέρουγο...)
Λυπημένη
τη μάτια μας ρουφά
το ανοιξιάτικο απόγευμα
και χλωμαίνει.
Ξαφνικά, κάποιο σκίρτημα
στη γαλήνη
και σα λυγμός παράφορος.

Ένα πιάνο ξεσπά
το δικό μας εναντίωμα
με κλειστό στόμα.

Τι θέλει πάλιν η Άνοιξη...
Τι να μας φέρει ακόμα...

Από τη συλλογή "Hχώ στο χάος"

Maurice Denis, Απρίλης. 1892.  H Άνοιξη του 1928 και ο μήνας Απρίλιος έφεραν στη Μαρία Πολυδούρη τον θάνατο. Η ίδια μάλλον τον περίμενε...

Μαρία Πολυδούρη, σαν πεθάνω 


Θὰ πεθάνω μίαν αὐγούλα μελαγχολικὴ τοῦ Ἀπρίλη,
ὅταν ἀντικρὺ θἀνοίγῃ μέσ᾿ στὴ γάστρα μου δειλὰ
ἕνα ρόδο - μία ζωούλα. Καὶ θὰ μοῦ κλειστοῦν τὰ χείλη
καὶ θὰ μοῦ κλειστοῦν τὰ μάτια μοναχά τους, σιωπηλά.

Θὰ πεθάνω μίαν αὐγούλα θλιβερὴ σὰν τὴν ζωή μου,
ποὺ ἡ δροσιά της, κόμποι δάκρι θὰ κυλάῃ πονετικὸ
στὸ ἅγιο χῶμα ποὺ μὲ ρόδα θὰ στολίζῃ τὴ γιορτή μου,
στὸ ἅγιο χῶμα ποὺ θὰ μοῦ εἶνε κρεβατάκι νεκρικό.


Ὅσα ἀγάπησα στὰ χρόνια τῆς ζωῆς μου θὰ σκορπίσουν
καὶ θἀφανιστοῦν μακριά μου, σύννεφα καλοκαιριοῦ.
Ὅσα μ᾿ ἀγαπῆσαν μόνο θἄρθουν νὰ μὲ χαιρετίσουν
καὶ χλωμὰ θὰ μὲ φιλοῦνε σὰν ἀχτίδες φεγγαριοῦ.


Θὰ πεθάνω μίαν αὐγούλα μελαγχολικὴ τοῦ Ἀπρίλη.
Ἡ στερνὴ πνοή μου θἄρθη νὰ στὸ πῆ καὶ τότε πιά,
ὅση σοῦ ἀπομένει ἀγάπη, θἆναι σὰ θαμπὸ καντύλι
- φτωχὴ θύμηση στοῦ τάφου μου τὴν ἀπολησμονιά.
Από την ποιητική συλλογή "Χαμόγελα".

Μaurice Denis, Απρίλιος. 1897.



Η Μαρία Πολυδούρη (αριστερά) με τη Σχολή Θεάτρου σε εκδρομή στην εξοχή. 1-05-1925.


Μαγιάτικα στεφάνια και λουλούδια.

$
0
0
Ήλθε ο Μάιος

   Ήλθε και ο τελευταίος μήνας της Άνοιξης για ακόμη μια χρονιά. Ο μήνας των λουλουδιών, των ανθισμένων δέντρων, ο πρόδρομος του Καλοκαιριού. Για αυτό, λοιπόν, εικόνες με πρωτομαγιάτικα στεφάνια και γιρλάντες λουλουδιών για όσους δεν έκοψαν λουλούδια για να γιορτάσουν τον ερχομό του Μάη.

Θα ξεκινήσω με μία ελληνική ηθογραφική σκηνή. Μία κοπέλα στην αυλή του σπιτιού ετοιμάζει το μαγιάτικο στεφάνι από κομμένα λουλούδια.
Απόστολος Γεραλής (1886-1983), Το μαγιάτικο στεφάνι.

   Είναι μία αγαπημένη μου εικόνα από τη Βικτωριανή Αγγλία. Στεφάνια στην αγγλική ύπαιθρο.

Thomas Falcon Marshall (1818-1878), Πρωτομαγιάτικα στεφάνια. 1860.

James Hayllar (1829-1920). Πρωτομαγιά. Μία οικογενειακή σκηνή. Στο δωμάτιο του αγροτικού σπιτιού μκροί και μεγάλοι γιορτάζουν την Πρωτομαγιά. Η μητέρα έχει ετοιμάσει στεφάνια...

Εdgar Barclay (1842-1913), Πρωτομαγιά. 1898. 

Myles Birket Foster (1825-1899), Πρωτομαγιά.

Myles Birket Foster (1825-1899), Στεφάνια της Πρωτομαγιάς.



Viewing all 472 articles
Browse latest View live


<script src="https://jsc.adskeeper.com/r/s/rssing.com.1596347.js" async> </script>