Helleborus Niger, Το Χριστουγεννιάτικο Τριαντάφυλλο: ποιήματα και πίνακες ζωγραφικής

 Το ρόδο των Χριστουγέννων

...επειδή έρχονται τα Χριστούγεννα, σκέφτηκα μιλήσω για το "χριστουγεννιάτικο τριαντάφυλλο", το "ρόδο των Χριστουγέννων". Πρόκειται για το φυτό με τo λατινικό όνομα "Helleborus Niger", στα ελλληνικά "Ελλέβορος ο Μέλας". Έχει μικρά άνθη σε λευκό ή μερικές φορές ρόδινο χρώμα στην κάτω επιφάνεια του πέταλου, ενώ ο χαρακτηρισμός του "Μέλας"φαίνεται ότι οφείλεται στις μαύρες ρίζες του φυτού. Φύεται σε ξέφωτα ορεινών περιοχών και ανθίζει τον Χειμώνα, συγκεκριμένα την περίοδο Δεκεμβρίου-Μαρτίου, αψηφώντας το κρύο και το χιόνι. Το συναντάμε κυρίως στα βουνά της Κεντρικής Ευρώπης (από τις Ανατολικές Άλπεις ως τα Βόρεια Βαλκάνια. Στην Ελλάδα ο "Ελλέβορος ο Μέλας"είναι πολύ σπάνιο είδος, μπορούμε όμως να βρούμε άλλα είδη του φυτού, όπως είναι ο "Ελλέβορος ο Κυκλόφυλλος"

   Ο "Ελλέβερος ο Μέλας"στην Κεντρική Ευρώπη (ιδιαίτερα στη Γερμανία, Αυστρία) ονομάζεται "ρόδο των Χριστουγέννων", αν και δεν ανήκει στην ίδια οικογένεια των ροδοειδών φυτών, αλλά στην οικογένεια που ανήκουν οι ανεμώνες και οι νεραγκούλες. Τα άνθη του έχουν απεικονιστεί από γνωστούς ζωγράφους, όπως ο Γάλλος Claude Monet, o Ολλανδός Piet Mondrian, ο Σουηδός Carl Larsson, η Βρετανή Jessica Hayllar.

   Ένας χαρακτηριστικός πίνακας που απεικονίζει αριστοτεχνικά τα άνθη του "Χριστουγεννιάτικου Ρόδου"είναι ο παρακάτω πίνακας του Γάλλου ιμπρεσιονιστή Monet, που αποτέλεσε και η αφορμή για να αναζητήσω πληροφορίες για αυτό το φυτό με το "χριστουγεννιάτικο"όνομα. 

Ο τελευταίος καπνός

Στην όχθη τ’ ουρανού

Πίσω απ’ το τζάμι

Χέρια κάτασπρα

Ικετεύουν σαν πουλιά

Κι ένα λυχνάρι θρυμματίζεται

Σχηματίζοντας

Μικρές κόκκινες φλόγες

Τότε

Κάποια παιδούλα

Αρχίζει να γράφει

Το πιο ωραίο της ποίημα

Carl Larsson (1853-1919), Τα ρόδα των Χριστουγέννων, 1889.

Γεώργιος Δροσίνης, Χριστουγεννιάτικα Τριαντάφυλλα

Τα Χριστουγεννιάτικα Τριαντάφυλλα,

-θάμα σ'άλλα χρόνια περασμένα-

τα είδα αλήθεια, με τα μάτια ορθάνοιχτα,

μια φορά ν'ανθίσουν και για μένα.

Τα είδα μες στα σκόρπια τα ξερόφυλλα

να βλασταίνουν απ'το πέρασμά σου

και τον παγωμένο αέρα ευώδιασαν

τα Τριαντάφυλλα-ή το ανάστημά σου!

Θάματα παλιών καιρών δε γίνονται,

δε γυρίζει πίσω η Πίστη η πρώτη.

Τα Χριστούγεννα Τριαντάφυλλα

τ'άνθισε για με η δική σου η Νιότη.

Jessica Hayllar (1858-1940), Helleborus Niger. Tο ρόδο των Χριστουγέννων, 1911. Mία επίσης εξαιρετική απεικόνιση του άνθους.

 Το άνθος του "Helleborus Niger"συνδέεται με τον μύθο του "ρόδου των Χριστουγέννων", μία συγκινητική ιστορία με ηρωίδα μία βοσκοπούλα, τη Madelon, που το χειμωνιάτικο βράδυ της Γέννησης του Χριστού είδε τους τρεις Μάγους με τα πολύτιμα δώρα τους, αλλά και κάποιους βοσκούς με πιο φτωχικά δώρα να πηγαίνουν να προσκυνήσουν το θείο Βρέφος. 

Catherine Cameron (1874-1945), Ο μύθος του ρόδου των Χριστουγέννων.

   H βοσκοπούλα ακολούθησε τους προσκυνητές και έφθασε και αυτή στο στάβλο της Γέννησης, όμως δεν είχε κάποιο δώρο να προσφέρει, όπως οι Μάγοι και οι άλλοι βοσκοί. Ούτε ένα λουλούδι δεν μπορούσε να βρει για να προσφέρει στο Νεογέννητο, γιατί χιόνι είχε καλύψει τα πάντα. Άρχισε να κλαίει...τότε ένας άγγελος την λυπήθηκε και της χάρισε ένα "θαύμα"...από τα δάκρυά της, που έπεφταν στο χιονισμένο έδαφος άνθισε ένα λουλούδι, το "χριστουγεννιάτικο ρόδο", ένα δώρο για τον μικρούλη Χριστό...

  Ο μύθος του "ρόδου των Χριστουγέννων"αποτυπώθηκε σε πολλές εικονογραφήσεις και Χριστουγεννιάτικες κάρτες στα τέλη του 19ου-αρχές του 20ού αιώνα.

S. Broome, Ο μύθος του ρόδου των Χριστουγέννων. Εικόνα από το περιοδικό "η Σφαίρα". 1923.

Walter Crane,  η νεράιδα "τo ρόδο των Χριστουγέννων". Εικόνα από το βιβλίο 'Flora's Feast, a Fairy's Festival of Flowers". 1889-1892.

Helga von Cramm, χρωμολιθογραφική κάρτα με το άνθος του "Helleborus Niger"και μία προσευχή. Γύρω στα 1880.