Σαπφώ. Ποιήματα για τη σελήνη

Σαπφώ. Για τη Σελήνη.

Καθώς προχωρά η σεληνόφωνη νύχτα με την πανσέληνο του Αυγούστου, σκέφτηκα κάποιους στίχους της αρχαίας λυρικής ποιήτριας Σαπφούς για την "σελάνναν", τη σελήνη. Ας απολαύσουμε δύο αγαπημένα αποσπάσματα, για τα οποία έχουν γίνει πολλές απόπειρες απόδοσης στη νεοελληνική γλώσσα.

John William Godward, Ρεμβασμός ή Στην εποχή της Σαπφούς, 1904.

Ivan Aivazovsky (1817-1900), Kλασικοί ποιητές σε μία σεληνόφωτη παραλία της Αρχαίας Ελλάδας, 1886.

Το πρώτο απόσπασμα της Σαπφούς

"ἄστερες μὲν ἀμφὶ κάλαν σελάνναν

ἂψ ἀπυκρύπτοισι φάεννον εἶδος,

ὄπποτα πλήθοισα μάλιστα λάμπηι

γᾶν []

ἀργυρία."

απ. 34 Lobel Page

"κι ὅσ’ ἄστρα γύρω βρίσκονται στὴν ἔκπα

γλη σελήνη παρευθὺς τὸ φωτεινὸ τους πρό

σωπο κρύβουν κάθε φορὰ ποὺ ἐκείνη ὁλόγιο

μη καταλάμπει τὴ γῆ τὴ σκοτεινὴ ἀνεβαί

νοντας ~ ἀσημοκαπνισμένη."

Ανασύνθεση και απόδοση από τονΟδυσσέα Ελύτη

Ιvan Aivazovsky, Νύχτα με φεγγάρι, 1857.

"Τ᾽ αστέρια γύρω απ᾽ τ᾽ όμορφο φεγγάρι

τη φωτεινή θωριά τους πάλι κρύβουν,

όταν γεμάτο λάμπει επάνω (σ᾽ όλη)

τη γη…..

ασημένιο."

σε μετάφραση Ηλία Βουτιερίδη

Ivan Aivazovsky, Νύχτα με φεγγάρι, 1862.

"Τ᾽ αστέρια γύρω στο φεγγάρι τ᾽ όμορφο

πώς κρύβουν όλα τη φεγγοβολή τους,

κάθε φορά που ολόγιομο το φως του

στη γη χαρίζει."

μετάφραση Ι.Θ. Κακριδή

"Τ᾽ αστέρια γύρω από την όμορφη σελήνη, κρύβουν το λαμπρό τους πρόσωπο, όταν αυτή ολόγεμη φέγγει πάν᾽ απ᾽ τη γη… ασημένια."

σε μετάφραση Ι.Ν. Καζάζη

Ivan Aivazovsky, Νύχτα με φεγγάρι στη θάλασσα, 1875.

Ένα ακόμα απόσπασμα της Σαπφούς για τη σελήνη

"δέδυκε μὲν ἀ σελάννα

καὶ Πληΐαδες· μέσαι δὲ

νύκτες, παρὰ δ᾿ ἔρχετ᾿ ὤρα,

ἔγω δὲ μόνα κατεύδω".

Ivan Aivazovsky, Μονοπάτι με φεγγάρι. 1885.

"Η Σελήνη και οι Πλειάδες έδυσαν,

είναι μεσάνυχτα· εποχή, ώρα, νιότη

παρέρχονται κι εγώ κοιμάμαι μόνη."

Aπόδοση K. Καστοριάδη

George Inness, Σεληνόφως, 1885. Weisman Art Museum.

"Γρήγορα η ώρα πέρασε, μεσάνυχτα κοντεύουν,

πάει το φεγγάρι πάει κι η Πούλια βασιλέψανε -

και μόνο εγώ κείτομαι δω μονάχη

κι έρημη."

ανασύνθεση και απόδοση του Οδυσσέα Ελύτη

Οδυσσέας Ελύτης, Σαπφώ. Ανασύνθεση και απόδοση, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 1984. O Oδυσσέας Ελύτης γοητεύτηκε από την ποίηση της Σαπφούς και απέδωσε εξαιρετικά τους στίχους της στα νέα ελληνικά

"Πάει το φεγγάρι, η Πούλια σβεί στον ουρανό,

μεσάνυχτα σημαίνει,

περνάν οι ώρες… κι άχ εγώ

μονάχη πλαγιασμένη!"

απόδοση Αλεξάνδρου Πάλλη

"Το φεγγαράκι εμίσεψε

μεσάνυχτα σημαίνει, οι ώρες φεύγουν και περνούν

κι εγώ κοιμάμαι μόνη…."

απόδοση Αργύρη Εφταλιώτη

Σαπφικόν Παράπονον του Παύλου Νιρβάνα

Πίσω απ’ τον λόφον έγειρεν ερωτικά η Σελήνη,

έσβησε η Πούλια στον γλαυκό της Λέσβος ελαιώνα