Ενδυμίων και Σελήνη. Εικόνες από τον μύθο του Ενδυμίωνα

Ενδυμίων και Σελήνη

Πανσέληνος του Ιουλίου απόψε το βράδυ...Η σελήνη θα φωτίσει με τις ακτίνες της τη νύχτα, και το σεληνόφως θα διεισδύσει στο σκοτάδι...

Για αυτό, θυμήθηκα τον αρχαίο μύθο του Ενδυμίωνα και της Σελήνης... Συγκεκριμένα, μια παραλλαγή του μύθου που διασώζεται από τον Λατίνο ποιητή Οβίδιο, η οποία γοήτευσε ποιητές και ζωγράφους με αποτέλεσμα να υπάρχουν διάφορους απεικονίσεις σκηνών του μύθου στην ποίηση και τις εικαστικές τέχνες.

Θα σας πω, λοιπόν, την ιστορία για τον έρωτα της θεάς Σελήνης μ'ένα κοινό θνητό, τον όμορφο βοσκό, τον Ενδυμίωνα και θα την πλαισιώσω με εικόνες-σκηνές από αυτό τον μύθο.

Ubaldo Gandolfi, Σελήνη και Ενδυμίων, Γύρω στα 1770. Los Angeles County Mουσείο Τέχνης.

Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή του μύθου, Ο Ενδυμίων ήταν ένας όμορφος νεαρός βοσκός από την Καρία της Μ. Ασίας, τον οποίο ερωτεύτηκε η κόρη του Δία, η Σελήνη, όταν τον είδε

να κοιμάται αμέριμνος σε μία βουνοπλαγιά μπροστά από την είσοδο ενός σπήλαιου. Παρακάλεσε τον Δία να τον αφήσει να κοιμάται αιώνια, για να μη φθαρεί η ομορφιά του από τα γηρατειά και για να μπορεί να τον επισκέπτεται κάθε βράδυ.

Francesco Solimena, Διάνα και Ενδυμίων. 1705-1710. Walker Πινακοθήκη Τέχνης. Λίβερπουλ. Στο Ρωμαϊκό Πάνθεον η θεά Σελήνη ονομάζεται Διάνα.

William Stott (1857-1900), Eνδυμίων. Ιδιωτική Συλλογή.

Στο παρακάτω απόσπασμα ο Γιώργος Γεραλής εξιστορεί τον μύθο του έρωτα της Σελήνης με τον βοσκό Ενδυμίωνα.

"...Στο βουνό του Λάτμου, σ’ ένα μυστικό σπήλαιο, κοιμάται ακόμα, από τα πανάρχαια χρόνια, ο ξανθός Ενδυμίων έναν ύπνο αξύπνητο.

Απόβραδο, γύριζε από τα χλοερά βοσκοτόπια με το κοπάδι του. Διαβαίνοντας τη βουνοπλαγιά, έγειρε στο έμπα της σπηλιάς να ξεκουραστεί.

Τότε, πρόβαλε ανάμεσα από μια σκοτεινή φυλλωσιά η θεά Σελήνη. Χαμογέλασε όταν τον είδε και θέλησε να παίξει μαζί του. Τον πλησίασε κι έριξε με δύναμη στα μάτια του μικρού βοσκού το χρυσό φως της.

Victor Florence Pollet (1811-1882), Ενδυμίων και Σελήνη. Ιδιωτική Συλλογή.

George Frederic Watts, Ενδυμίων και Σελήνη. 1872.

George Frederick Watts, Ενδυμίων. 1903. Πινακοθήκη Watts.

Ο Ενδυμίων ένιωσε μια ζάλη από τη μαγική εκείνη λάμψη. Αποκοιμήθηκε ακούγοντας, σαν σε όνειρο, τα κουδούνια των αρνιών του, που ξεμάκραιναν ακολουθώντας το γνώριμο δρόμο. Αυτή ήταν η αρχή ενός ύπνου που δεν είχε τέλος.

Η Σελήνη κάθισε πλάι στον ωραίο βοσκό και τον κοίταξε με αγάπη. Ακούμπησε τα ασημένια της δάχτυλα στα κλειστά του βλέφαρα. Τίναξε στα μαλλιά του, από τα μαλλιά της, ένα κύμα δροσιάς.

― Δε θα ξυπνήσεις, ψιθύρισε.

Χαρακτικό του Frank Short (1857-1945), Ενδυμίων και Σελήνη κατά τον George Frederic Watts. 1891. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Νέα Υόρκη.

Ήρθε πάλι την άλλη νύχτα η Σελήνη, τον ξανακοίταξε χαμογελώντας.

― Ωραία κοιμάσαι, είπε. Φυλάω για σένα μια θαυμαστή μοίρα. Αθάνατος θα υπάρχεις, σ’ ένα αιώνιο, ατελείωτο όνειρο. Είναι και τ’ όνειρο μια αλλιώτικη ζωή. Δε θα πεθάνεις ποτέ και ποτέ δε θα ξυπνήσεις.

Έφυγε αλαφροπατώντας η θεά.

Όθε διαβεί, μαγεύει τα πάντα με το χρυσό φέγγος: τους κάμπους, τις ακροθαλασσιές, τις στέγες των σπιτιών που προστατεύουν τον ειρηνικό ύπνο των ανθρώπων. Μα όταν αποτραβιέται, για ν’ ανέβει στον ουρανό η αδερφή της η Αυγή, λύνονται τα μάγια. Η πλάση ξυπνά ξαναπαίρνοντας, στο φως της μέρας, την αληθινή της μορφή.

Μονάχα ο Ενδυμίων δε θα ξυπνήσει ποτέ απ’ το μαγικό ύπνο. Κυλάει πάντα το αίμα στις φλέβες του, μα απομένει ασάλευτος, σαν να ’χει φύγει απ’ τον κόσμο. Ένα χαμόγελο αχνό έχει ζωγραφιστεί στα μισάνοιχτα χείλη του. Ίσως ονειρεύεται μια αθώα χαρά: ένα κοπάδι ασπρόμαλλα πρόβατα..."

(από το βιβλίο: Γιώργος Γεραλής, Ελληνική μυθολογία Ι. Οι θεοί, Kαστανιώτης, 1999).

Walter Crane, Diana και Ενδυμίων. 1883. Ιδιωτική Συλλογή.

Edward Poynter, H Ντιάνα και ο Ενδυμίων. 1901. Πινακοθήκη Τέχνης του Manchester. H Διάνα, η Ρωμαϊκή θεότητα της σελήνης, βλέπει τον κοιμισμένο Ενδυμίωνα και τον ερωτεύεται. Ο Poynter έχει ζωγραφίσει την ίδια σκηνή σε άλλες δύο παραλλαγές. Η σκηνή είναι εμπνευσμένη από το ποίημα "Ενδυμίων"του Βρετανού ρομαντικού ποιητή Κητς.

Simeon Solomon, H σελήνη και ο ύπνος. 1894. Tate Britain. Η Σελήνη επισκέπτεται κάθε βράδυ τον κοιμισμένο Ενδυμίωνα.

...Και ο ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης γράφει το ποίημα "Ενώπιον του Ενδυμίωνος". Το ποιητικό υποκείμενο επισκέπτεται με πολύτιμα δώρα τον Λάτμο για να τα προσφέρει ως σπονδές στο άγαλμα του φημισμένου για την ομορφιά του, Ενδυμίωνα.

Κ. Καβάφη, Ενώπιον του Ενδυμίωνος

Επί άρματος λευκού που τέσσαρες ημίονοι

πάλλευκοι σύρουν, με κοσμήματ’ αργυρά,

φθάνω εκ Μιλήτου εις τον Λάτμον. Ιερά

τελών — θυσίας και σπονδάς — τω Ενδυμίωνι,

από την Aλεξάνδρειαν έπλευσα εν τριήρει πορφυρά.—

Ιδού το άγαλμα. Εν εκστάσει βλέπω νυν

του Ενδυμίωνος την φημισμένην καλλονήν.

Ιάσμων κάνιστρα κενούν οι δούλοι μου· κ’ ευοίωνοι

επευφημίαι εξύπνησαν αρχαίων χρόνων ηδονήν.