Σονέτα για τον έρωτα και τη μουσική
Τα Σονέτα του Σαίξπηρ είναι από τα πιο δημοφιλή και αγαπημένα ποιητικά κείμενα της αγγλικής λογοτεχνίας. Πρόκειται για μία συλλογή από 154 άτιτλα αριθμημένα δεκατετράστιχα (η μορφή του ελισαβετιανού σονέτου) ποιήματα, τα οποία είναι τα πρώτα μη δραματικά-θεατρικά κείμενα του μεγάλου δραματουργού και ποιητή. Βαθύτατα λυρικά κείμενα έχουν ως θέμα τους τον απόλυτα εξιδανικευμένο έρωτα που αποκτά σχεδόν ιερό χαρακτήρα και ανυψώνεται σε πλατωνική ιδέα. Με δραματικό μονόλογο του "εγώ"προς το "εσύ"και λυρικά σχήματα λόγου, αισθητικοποιείται και βιώνεται με συγκίνηση και θαυμασμό η συναρπαστική εμπειρία του έρωτα, που παρουσιάζεται ως νοητή ιδέα. Είναι ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι στα 1-124 σονέτα το ποιητικό υποκείμενο αναφέρεται και απευθύνεται σ'ένα νεαρό άνδρα, του οποίου η ταυτότητα δεν αποκαλύπτεται, ενώ στα υπόλοιπα σονέτα ο δέκτης του έρωτα είναι μία γυναίκα, η οποία όμως δεν ακολουθεί το πρότυπο της γυναικείας ομορφιάς των σονέτων της ιταλικής πρώιμης αναγέννησης (των σονέτων του Πετράρχη).
8.
Εσύ που είσαι μουσική, γιατί θλιμμένα
τη μουσική ακούς; Η χάρη με τη χάρη
κι η γλύκα με τη γλύκα χαίρονται. Κι εσένα
της ηδονής η θλίψη σ’ έχει συνεπάρει;
Ενώσεις ήχων μιας πνοής συγκερασμένης,
κι αν σε προσβάλλει η λεπτή τους αρμονία,
μόνο γλυκά σε αποπαίρνουν, που σημαίνεις
όλα τα μέρη σου σε μια μονοτονία.
Τι αμοιβαία γλύκα χύνουν στον αέρα,
κι η μια χορδή την άλλη δίπλα της δονεί·
όπως πατέρας, γιος και άσμενη μητέρα,
που όλοι ένας, τραγουδούν σαν μια φωνή.
Άρρητος ήχος πολλαπλός και μοιάζει ένας,
σα να σου λέει, «μόνος, γίνεσαι κανένας».
σε μετάφραση Διονύση Καψάλη
Sonnet VIII.
Music to hear, why hear'st thou music sadly?Sweets with sweets war not, joy delights in joy.Why lovest thou that which thou receivest not gladly,Or else receivest with pleasure thine annoy?If the true concord of well-tuned sounds,By unions married, do offend thine ear,They do but sweetly chide thee, who confoundsIn singleness the parts that thou shouldst bear.Mark how one string, sweet husband to another,Strikes each in each by mutual ordering,Resembling sire and child and happy motherWho all in one, one pleasing note do sing:Whose speechless song, being many, seeming one,Sings this to thee: 'thoσu single wilt prove none.
Σονέτο 128
Συχνά, ω μουσική μου εσύ, μια μουσική όταν βγάζεις
Απ'το μακάριο ξύλο αυτό και ο παλμός του φεύγει
Απ'τα γλυκά σου δάχτυλα κι όταν αβρά προστάζεις
Την έγχορδη αρμονία του που το αφτί μου θέλγει,
Λέω πως ζηλεύω αυτά τα πλήκτρα που γοργά πηδούνε
Για ν'ασπασθούν το χέρι σου, το τρυφερό του κοίλο.
Τα χείλη μου τέτοια σοδειά θα 'πρεπε να τρυγούνε:
Στέκουν και κοκκινίζουνε με το θρασύ αυτό ξύλο.
Για να παιχθούν έτσι κι αυτά, αμέσως θ'ανταλλάζανε
Με τα γοργά ξυλάκια σου κατάσταση και ύλη.
Πόσο γλυκά τα δάχτυλά σου τα περιδιαβάζουνε,
Κι ευφραίνουν ξύλα άψυχα, αντί τα ζώντα χείλη!
Μα αφού τ'αυθάδη πλήκτρα σου είν'έτσι ευτυχισμένα,
Τα δάχτυλα δώσε σ'αυτά, τα χείλη σου σ'εμένα.
σε μετάφραση Λένιας Ζαφειροπούλου
SONNET 128
How oft, when thou, my music, music play'st,
Upon that blessed wood whose motion sounds
With thy sweet fingers, when thou gently sway'st
The wiry concord that mine ear confounds,
Do I envy those jacks that nimble leap
To kiss the tender inward of thy hand,
Whilst my poor lips, which should that harvest reap,
At the wood's boldness by thee blushing stand!
To be so tickled, they would change their state
And situation with those dancing chips,
O'er whom thy fingers walk with gentle gait,
Making dead wood more blest than living lips.
Since saucy jacks so happy are in this,
Give them thy fingers, me thy lips to kiss.
![]()
Μαρία Σπάρταλη Στίλλμαν, Σονέτα του έρωτα. 1896. Πινακοθήκη Τέχνης του Delaware.