Quantcast
Channel: Άννα Αγγελοπούλου
Viewing all 472 articles
Browse latest View live
↧

H αγάπη και ο έρωτας στην ποίηση και τη ζωγραφική. Γιώργος Σαραντάρης και William Powell Frith

February 14, 2016, 11:39 pm
$
0
0
Kείμενα του ποιητή Γιώργου Σαραντάρη (1908-1941) και πίνακες του William Powell Frith


Ο αγαπημένος μου ποιητής Γιώργος Σαραντάρης (1908-1941) αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση του νεοελληνικού μοντερνισμού. Τον κατατάσσουν στη γενιά του 30.

Γιώργος Σαραντάρης, H ερωταγάπη είναι πάθος σπάνιο

Η ερωταγάπη είναι πάθος σπάνιο
για την άγονη ζωή μου∙
δεν θυμάμαι να αφέθηκα ποτέ
το ευτυχές παραλήρημα της μέθης δεν μ’ άγγιξε∙
αχνοθυμάμαι μόνο, στην εφηβική μου ηλικία
την αναμονή, την ένταση σαν καρτερούσα,
και κατόπιν, σε λησμονημένα χείλια τα φιλιά…

24-07-1932

William Powell Frith, Οι ερωτευμένοι. 1855. Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο.


Γιώργος Σαραντάρης, Όταν για πρώτη φορά αγαπάμε…

  Όταν για πρώτη φορά αγαπάμε, δεν ξέρουμε τη σημασία της αγάπης∙ κανένας δεν ξέρει τότε, πως η αγάπη είναι η πρώτη, η πιο άμεση έξοδος από τη θνητή μας υπόσταση∙ τότε ο καθένας μας νομίζει την αγάπη όνειρο, που μπορεί να διαρκέσει μια στιγμή ή μια ολάκερη ζωή, αλλά πάντοτε όνειρο, όχι στοιχείο που οικοδομεί την πραγματικότητα. Χρειάζεται να αφήσουμε την αγάπη πίσω μας, να έχουμε νιώσει την ηδονή του έρωτα στην πρωταρχική της και ουσιαστική της μορφή, να δυσκολευόμαστε ν’ αγαπήσουμε ξανά, για να μαντέψουμε και να προαισθανθούμε πως η αγάπη είναι η πιο άμεση, η πιο φυσιολογική και ήσυχη έξοδος από τη θνητή μας υπόσταση, και να κατανοήσουμε και να εκτιμήσουμε το αναφαίρετο βάρος τέτοιας εξόδου.
21-06-1938

William Powell Frith (1819-1909), Οι ερωτευμένοι. Ιδιωτική Συλλογή.

O William Powell Frith (1819-1909) ήταν διάσημος Βρετανός ζωγράφος της Βικτωριανής εποχής για τα έργα του που απεικόνιζαν σκηνές της καθημερινότητας με ρομαντικό τόνο.

William Powell Frith (1809-1919), Το παγκάκι της αγάπης…, 1875. Ιδιωτική Συλλογή.


↧
Search

Τέχνη. Ένα ποίημα για την ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη και η Μελαγχολία του Edvard Munch

February 17, 2016, 10:43 am
$
0
0
Tέχνη. Ένα ποίημα για την ποίηση και τη ζωή και η "Μελαγχολία"του Edvard Munch


 Πόσο υπέροχα συγκινητικός παραμένει ο ποιητικός λόγος του Τάσου Λειβαδίτη, σκέφτομαι…και τι τυχεροί είναι οι μαθητές που μαθαίνουν από τους καθηγητές τους τον ποιητικό λόγο του Τάσου Λειβαδίτη, τι τυχεροί που είναι οι μαθητές που έχουν καθηγητές που αγαπούν γενικά την ποίηση…

  Για αυτούς, λοιπόν, που συγκινούνται, όταν διαβάζουν ποίηση στους μαθητές τους…Για αυτούς που διαβάζουν ποίηση με τρεμάμενη φωνή….

TΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ, TEXNH

Έζησα τα πάθη σα μια φωτιά, τάδα ύστερα να μαραίνονται
    και να σβήνουν,
και μ'όλο που ξέφευγα απόνα κίνδυνο, έκλαψα
γι'αυτό το τέλος που υπάρχει σε όλα. Δόθηκα στα πιο μεγάλα
    ιδανικά, μετά τ'απαρνήθηκα,
και τους ξαναδόθηκα ακόμα πιο ασυγκράτητα. Ένοιωσα
    ντροπή μπροστά στους καλοντυμένους,
και θανάσιμη ενοχή για όλους τους ταπεινωμένους και τους
    φτωχούς,
είδα τη νεότητα να φεύγει, να σαπίζουν τα δόντια,
θέλησα να σκοτωθώ, από δειλία ή ματαιοδοξία,
συχώρεσα εκείνους που με σύντριψαν, έγλυψα εκεί που
    έφτυσα,
έζησα την απάνθρωπη στιγμή, όταν ανακαλύπτεις, πλέον
    αργά, ότι είσαι ένας άλλος
από κείνον που ονειρευόσουνα, ντρόπιασα τ'όνομά μου
για να μη μείνει ούτε κηλίδα εγωισμού απάνω μου ―
κι ήταν ο πιο φριχτός εγωισμός. Tις νύχτες έκλαψα,
συνθηκολόγησα τις μέρες, αδιάκοπη πάλη μ'αυτόν τον 
    δαίμονα μέσα μου
που τα ήθελε όλα, τούδωσα τις πιο γενναίες μου πράξεις, 
    τα πιο καθάρια μου όνειρα
και πείναγε, τούδωσα αμαρτίες βαρειές, τον πότισα αλκοόλ,
    χρέη, εξευτελισμούς,
και πείναγε. Bούλιαξα σε μικροζητήματα
φιλονίκησα για μιας σπιθαμής θέση, κατηγόρησα,
έκανα το χρέος μου από υπολογισμό, και την άλλη στιγμή,
    χωρίς κανείς να μου το ζητήσει
έκοψα μικρά-μικρά κομάτια τον εαυτό μου και τον μοίρασα 
    στα σκυλιά.

Tώρα, κάθομαι μες στη νύχτα και σκέφτομαι, πως ίσως πια
    μπορώ να γράψω
ένα στίχο, αληθινό.

(από την Ποίηση. Tόμος Πρώτος 1950-1966, Kέδρος 1985)


…και η "Μελαγχολία"…ένα αγαπημένο θέμα του Νορβηγού ζωγράφου Edvard Munch, που το συναντάμε σε πίνακες ζωγραφικές και σε ξυλογραφίες-χαρακτικά. Aπεικονίζει σε διάφορες παραλλαγές ένα άνδρα να κάθεται σκεπτικός στην ακροθαλασσιά…

Edvard Munch, Απόγευμα. Μελαγχολία. 1891. Μουσείο Munch. Όσλο.

Edvard Munch, Μελαγχολία. 1892. Εθνική Πινακοθήκη της Τέχνης. Όσλο.

Edvard Munch,  Μελαγχολία. 1893. Μουσείο Munch. Όσλο.

Edvard Munch,  Μελαγχολία. 1894-96. Μουσείο Τέχνης του Bergen.

Edvard Munch, Απόγευμα. Μελαγχολία Ι. 1896. Ξυλογραφία. Μουσείο Munch. Όσλο.


http://www.snhell.gr/anthology/content.asp?id=359&author_id=79
https://en.wikipedia.org/wiki/Melancholy_(Edvard_Munch)
↧
↧

Το όνειρό μου πέθανε. Ένα ποίημα του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη με πίνακες του Edvard Munch

February 18, 2016, 11:26 am
$
0
0
Ναπολέων Λαπαθιώτη, Τ'όνειρό μου πέθανε

Edvard Munch, Απελπισία. 1892. Μουσείο Munch. 'Οσλο.

Τ'όνειρό μου πέθανε, χθες αργά, το βράδυ
Μόνος, τώρα κι έρημος, τι μπορώ να πω;
Κι όμως, τό'ξερε καλά, το βαθύ του χάδι,
πόσο τ'αγαπώ!

Μου κρατούσε συντροφιά, τις βαριές τις ώρες,
που τις τρέμει μοναχή, καθεμιά ψυχή,
μα όσο τό'χει δίπλα της ας κυλούν οι μπόρες,
-δεν ανησυχεί!...

Τ'όνειρό μου πέθανε, χθες αργά, το βράδυ.
Πες, δεν έζησε ποτέ: Μην τ'αναπολείς...
Μα ο καημός μου, που έχασα το θερμό του χάδι,
Θε μου, είναι πολύς!

Κι όσο για τις άφωνα πονεμένες ώρες,
-ώρες δίχως όνειρο, σε μια ζωή πεζή,
τώρα, μόνο, τό'νιωσα, πόσο είναι αιμοβόρες
-τώρα, που δε ζει...
02.08.1941

Edvard Munch, Απελπισία. 1894. Μουσείο Munch. 'Οσλο.


Το   ποίημα του Λαπαθιώτη (οι τρεις πρώτες στροφές με κάποιες διαφοροποιήσεις) έχει μελοποιηθεί από τον Γιάννη Σπανό. Πρώτη εκτέλεση από τον τραγουδιστή του Νέου Κύματος Γιώργο Ζωγράφο.

Βλ. Ναπολέων Λαπαθιώτης, ...του έρωτα πάλι το στενό, ημερολόγιο 2009, Εισαγωγή-Επιμέλεια Χριστίνα Ντουνιά, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2007, σ. 247.



↧

Το κορίτσι που άφησα πίσω μου. Ένας πίνακας του Eastman Johnson για τον έρωτα σε καιρό πολέμου

February 20, 2016, 5:08 pm
$
0
0
O έρωτας και ο πόλεμος στη ζωγραφική. Ένας πίνακας του Eastman Johnson

   Eίναι ένας αγαπημένος πίνακας με "κρυμμένο"αντιπολεμικό μήνυμα. Γνωστός ιδιαίτερα στους φιλότεχνους στις ΗΠΑ.
   Ο Αμερικανός ζωγράφος Eastman Johnson (1824-1904) απεικονίζει μία κοπέλα να στέκεται σ'ένα ύψωμα  και να κοιτάζει πέρα μακριά.  Κρατά δύο βιβλία και τα μαλλιά της ανεμίζουν, προφανώς από τον αέρα. Σε φόντο βλέπουμε έναν "τρικυμισμένο"με σύννεφα ουρανό. Η σκηνή εκπέμπει έντονο πάθος, χαρακτηρίζεται από ένταση, ενώ μία αίσθηση μυστηρίου διαχέεται στους  θεατές.
 Ποια είναι αυτή η κοπέλα; Τι ή ποιόν περιμένει; Τι σκέφτεται;

Eastman Johnson, Το κορίτσι που άφησα πίσω μου. Γύρω στα 1872. Smithsonian Μουσείο Τέχνης. Ουάσινγκτον. Ένας υπέροχος πίνακας που προκαλεί συγκίνηση, αγωνία και ταραχή! Στο έργο είναι εμφανή τα στοιχεία του ρομαντισμού. Η κοπέλα είναι το "κορίτσι που άφησε πίσω του". Το δαχτυλίδι στο δάχτυλό της αποτελεί ένδειξη της πίστης και της αφοσίωσης της στο αγαπημένο πρόσωπο που λείπει στον πόλεμο.

   Πίσω από την ατμοσφαιρική σκηνή κρύβεται, όπως πάντα, μία ιστορία, μία ερωτική ιστορία. Η κοπέλα είναι η σύζυγος ενός στρατιώτη που έφυγε για το μέτωπο. Στέκεται μελαγχολική στο σημείο που αποχαιρέτησε τον σύζυγό της, αναπολεί και νοσταλγεί τις στιγμές που πέρασαν μαζί. Ίσως, στέκεται στο ίδιο σημείο, γιατί περιμένει την επιστροφή, το σμίξιμο 
 Την περίοδος του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου (1861-65) πολλοί ήταν εκείν, που αναγκάστηκαν να φύγουν στο μέτωπο, αφήνοντας πίσω τις κοπέλες και τις  γυναίκες τους.
  
...Kαι φυσικά η εικόνα μου θύμισε τους μελοποιημένους στίχους από τον Μάνο Χατζιδάκι του Ιάκωβου Καμπανέλλη.


Έκτορας και Ανδρομάχη

Από το Τρωικό κάστρο η Ανδρομάχη

στον Έκτορα που κίναε για τη μάχη
φώναξε με φωνή φαρμακωμένη:



«Στρατιώτη μου, τη μάχη θα κερδίσει, 
όποιος πολύ το λαχταρά να ζήσει.
Όποιος στη μάχη πάει για να πεθάνει, 
στρατιώτη μου για πόλεμο δεν κάνει»



Έτσι κι εμένα η κόρη του Γαβρίλη
σαν έφευγα στις 20 τ’ Απρίλη
μου φώναξε ψηλά από το μπαλκόνι:



«Στρατιώτη αν θες τη μάχη να κερδίσεις, 
μια κοπελίτσα κοίτα ν’ αγαπήσεις.
Όποιος το γυρισμό του όρκο δεν κάνει, 
στρατιώτη μου, τον πόλεμο το χάνει»


↧

Γυναίκες που διαβάζουν. Ένας πίνακας του Henry Gillard Glindoni

February 22, 2016, 3:03 pm
$
0
0
Αδιάκριτα μάτια

   Επιστρέφω στο αγαπημένο μου θέμα. Πίνακες ζωγραφικής που απεικονίζουν γυναίκες να διαβάζουν βιβλία. 
   Ο Βρετανός ζωγράφος Henry Gillard Glindoni απεικονίζει δύο νεαρές γυναίκες της Βικτωριανής εποχής να στέκονται μπροστά σε μία βιβλιοθήκη και να αναζητούν βιβλία. Η μία μάλιστα είναι ανεβασμένη σε πολυθρόνα, προφανώς για να βρει βιβλία που βρίσκονται στα ψηλότερα ράφια της βιβλιοθήκης.
   Στον πίνακα, που φέρει τον τίτλο "Αδιάκριτα μάτια", εκτός από τις δύο φιλαναγνώστριες γυναίκες, διακρίνουμε και την παρουσία ενός ηλικιωμένου άνδρα στην άκρη δεξιά να κοιτάζει με περιέργεια...

Henry Gillard Glindoni, Αδιάκριτα μάτια. 1901. Δύο γυναίκες αναζητούν βιβλία υπό το αδιάκριτο, "κατασκοπευτικό"βλέμμα ενός ηλικιωμένου άνδρα, που τις παρακολουθεί από τη γωνία. Άραγε, τι βιβλία αναζητούν; Τι βιβλία διαβάζουν;

http://books0977.tumblr.com/post/93454009152/prying-eyes-1901-henry-gillard-glindoni

↧
↧

Ένα ερωτικό σονέτο. Λορέντζος Μαβίλης και William Mulready

February 23, 2016, 1:32 pm
$
0
0
Ένα ερωτικό σονέτο

  Θεωρείται από τα πιο δημοφιλή έργα του Iρλανδού ζωγράφου William Mulready (1786-1863) που έζησε και έγινε γνωστός ως καλλιτέχνης στο Λονδίνο.  Απεικονίζει ένα νεαρό ζευγάρι  της Βικτωριανής εποχής στην εξοχή. Η κοπέλα διαβάζει το ερωτικό σονέτο που ο νεαρός έχει γράψει για αυτήν. Αυτός περιμένει να ακούσει τη γνώμη της για το ποίημα. Έχει σκύψει με συστολή και κρυφοκοιτάζει για να δει τις αντιδράσεις της. Δίπλα του έχει αφήσει ανοιχτό ένα βιβλίο.

William Mulready, Το σονέτο. 1839. Mουσείο Victoria and Albert. Λονδίνο.

   Το σονέτο είναι είδος λυρικού ποιήματος που αποτελείται από δύο τετράστιχες ομοιοκατάληκτες στροφές και δύο τρίστιχες ομοιοκατάληκτες στροφές. Χαρακτηριστικό δείγμα της παραδοσιακής ποίησης διακρίνεται για την κομψότητα, αλλά και για τη νεοκλασική ψυχρότητα και τη συγκρατημένη έκφραση συναισθήματος. Φημισμένα είναι τα ερωτικά σονέτα των ποιητών της ιταλικής Αναγέννησης αλλά και του μεγάλου Βρετανού ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Ουίλλιαμ Σαίξπηρ. 
    Ωστόσο, ο πίνακας αυτός μου θύμισε το σονέτο "Το αριστούργημα"του Επτανήσιου ποιητή Λορέντζου Μαβίλη (1860-1912). Το ποιητικό υποκείμενο συνομιλεί με το ερωτικό "εσύ",  εξομολογείται τον έρωτά του και αφιερώνει τα ποιήματά του στην αγαπημένη του. Δεν τον ενδιαφέρει η δημόσια καταξίωση για το ποιητικό του έργο. Του αρκεί μόνο η αποδοχή από το ερωτικό "εσύ, η θετική ανταπόκριση που θα δει στο βλέμμα της αγαπημένης.

Λορέντζος Μαβίλης, Το Αριστούργημα

Δεν στέρνω εγώ σ'αγώνα τους φτωχούς
Τους στίχους μου, που δάφ[νες] δε γυρεύω·
Αγάπη μου, αφ'της γης τους θησαυρούς
Το γέλιο σου μονάχα εγώ ζηλεύω.

Και στους κρυφούς μου μέσα τους καημούς,
Που με μια τύχην άσπλαχνη παλεύω,
Τους ιλαρούς σου μόνον οφθαλμούς
Σαν δάση κ'ελπίδα μου αγναντεύω.

Και στο γλυκό τους φως αφ'την καρδιά μου
Σα λουλουδάκια ανθίζουνε μικρά
Για σένα μοναχά τα ποιήματά μου.

Αγάπη μου, ελπίδα μου, χαρά μου,
Μου τα βραβεύει κάθε σου ματιά,
Κι ας μη γνωρίσει ο κόσμος τ'όνομά μου.

↧

Ρωμαίος και Ιουλιέτα. Ένα απόσπασμα από τον Σαίξπηρ και πίνακες ζωγραφικής του Frank Diksee

February 25, 2016, 11:13 am
$
0
0

O Ρωμαίος και η Ιουλιέτα του Σαίξπηρ στα έργα ζωγραφικής του Frank Dicksee

   
  Το θρυλικό ερωτικό ζευγάρι Ρωμαίος και Ιουλιέτα του ομώνυμου θεατρικού έργου του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ υπήρξε πηγή έμπνευσης για πολλούς ζωγράφους που απεικονίζουν σκηνές του έρωτά τους και ιδιαίτερα τη σκηνή στο μπαλκόνι της Ιουλιέτας.
   Επιλέγω έργα του Βρετανού ζωγράφου της Βικτωριανής εποχής Frank Dicksee (1853-1928) με θέμα τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα. Στα έργα του Dicksee είναι εμφανής η επίδραση  της ποιητικής ατμόσφαιρα του προραφαηλητικού κινήματος, αν και ο ίδιος ήταν νεότερος των Προραφαηλιτών ζωγράφων.

Frank Dicksee, Ρωμαίος και Ιουλέτα. Γύρω στα 1880. Μουσείο Τέχνης του Dahesh. Ν. Υόρκη. Δραματικές κινήσεις του ερωτευμένου ζευγαριού.

Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, Ρωμαίος και Ιουλιέτα
(Πράξη Β΄, σκηνή 2)

ΡΩΜ.Κυρά μου, μα το ευλογημένο αυτό φεγγάρι
που ασημοβάφει τις κορφές των δέντρων –

ΙΟΥΛ. Όχι , μην παίρνεις όρκο στο φεγγάρι, το άστατο,
που με τον μήνα αλλάζει κάνοντας το γύρο του,
μήπως κι η αγάπη σου αλλάξει σαν κι αυτό.

ΡΩΜ. Σε τι να σου ορκιστώ;

ΙΟΥΛ.Μην ορκιστείς καθόλου· ή, αν θέλεις,
ορκίσου στον χαριτωμένον εαυτό σου,
που ’ν’ της λατρείας μου ο θεός, να σε πιστέψω.

ΡΩΜ.Αν η καρδιά μου, αγάπη μου–

ΙΟΥΛ. Άσε, μην ορκιστείς. Μ’ όλη μου τη χαρά για σένα,
δε χαίρομαι τη συμφωνία μας τούτη απόψε:
πολύ ’ρθε ορμητικά, πολύ αναπάντεχα, πολύ άξαφνα·
πολύ σαν αστραπή, που χάνεται προτού
να ειπείς αστράφτει. Καληνύχτα, αγάπη μου!
Μπορεί τούτ’ το μπουμπούκι της αγάπης μας
να ’ναι όμορφος ανθός όταν ξανανταμώσουμε.
Καλή σου νύχτα, καληνύχτα! Κι η γλυκιά γαλήνη
που νιώθω στην καρδιά μου και δικιά σου ας γίνει!

Frank Dicksee, Ρωμαίος και Ιουλέτα, 1884. Πινακοθήκη Τέχνης της πόλης του Σαουθάμπτον. Ένα παθιασμένο φιλί ανταλλάσσουν οι δύο ερωτευμένοι στο μπαλκόνι της Ιουλιέτας.

ΡΩΜ.. Ω! θέλεις να μ’ αφήσεις έτσι απαρηγόρητον;

ΙΟΥΛ.Σαν τι παρηγοριά θέλεις ετούτ’ τη νύχτα;

ΡΩΜ. Σού ’δωσα την πίστη μου αγάπη, δώσ’ μου τη δικιά σου.

ΙΟΥΛ.Εγώ σ’ την έδωσα προτού μου την ζητήσεις·
και πάλι θα ‘θελα να ’ταν δικό μου χτήμα.

ΡΩΜ.Να μου την πάρεις θέλεις; Και γιατί καλή μου;

Frank Dicksee, Λεπτομέρεια του παραπάνω πίνακα.

ΙΟΥΛ. Για να φανώ απλοχέρα να σ’ την ξαναδώσω.
Μα κάνω ευκή για κάτι που έχω δα: η απλοχεριά μου
έχει της θάλασσας την άπλα, και η αγάπη μου
το βάθος της· όσο περσότερη σου δίνω,
τόσο περσότερη έχω, τι άπειρα είναι και τα δυό.
(Φωνή της παραμάνας από μέσα.)
Κάποιον ακούω μέσα· χαίρε, αγάπη μου ακριβή!
–Αμέσως παραμάνα μου!– Γλυκέ Μοντέγο,
να ’σαι πιστός. Περίμενε λιγάκι, θα ξανάρθω. (Βγαίνει.)

ΡΩΜ.Ευλογημένη, ευλογημένη νύχτα! Πώς φοβάμαι,
μην, όντας νύχτα, όλ’ αυτά είναι μόνον όνειρο
πάρα πολύ γλυκό για να ’ναι αλήθεια.

Βλ.  Ουίλιαμ Σαίξπηρ,  Έργα 2, μτφρ.-εισ. Βασίλης Ρώτας, Ίκαρος, Αθήνα 1962, σ. 45-46]
Frank Dicksee, Ιουλιέτα. 1877. Ιδιωτική Συλλογή. Οι αχτίνες του φεγγαριού φωτίζουν τη μορφή της Ιουλιέτας στο μπαλκόνι. Φορά ένα υπέροχο φόρεμα...


↧

"Μεθύστε"με στίχους του Μπωντλέρ και με "μουσική στους κήπους της Tuileries"του Μανέ

February 27, 2016, 4:43 pm
$
0
0
   Ιδού ένα ποίημα για το "μεθύσι"της ζωής, για αυτούς που Ας "μεθύσουμε"με τους στίχους του Γάλλου ποιητή Kαρόλου Μπωντλέρ (1821-1867), γιατί μόνο με την ποίηση μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη φθορά του χρόνου και να παραμείνουμε "ζωντανοί"...Γιατί η "μέθη"της ποίησης είναι ζωή και η ζωή είναι ποίηση. To ποίημα "Μεθύστε" Δημοσιεύτηκε στη Le Figaro    (τεύχος 937) το 1864. Στη συνέχεια, εντάχθηκε στη μετά θάνατον έκδοση του Μικρά ποιήματα σε πρόζα.

Emile Deroy, Προσωπογραφία του Μπωντλέρ. 1844. Μουσείο Βερσαλιών.Ένας από τους σημαντικούς Γάλλους ποιητές. Θεωρείται εισηγητής του συμβολισμού και του μοντερνισμού στη γαλλική ποίηση και άσκησε μεγάλη επιρροή στους Γάλλους συμβολιστές ποιητές (Valery, Verlain, Mallarme, κλπ.). Το έργο του επηρέασε πολλούς μοντέρνους ποιητές. Εκτός από ποιητής, ήταν δοκιμιογράφος, αισθητικός της τέχνης και μεταφραστής.

"Mεθύστε"


Πρέπει νά ῾ναι κανείς πάντα μεθυσμένος.
Eκεί βρίσκονται όλα:
είναι το μοναδικό ζήτημα.
Για να μη νιώθετε το φριχτό φορτίο του Χρόνου
που θρυμματίζει τους ώμους σας
και σας γέρνει στη γη,
πρέπει να μεθάτε αδιάκοπα.
Αλλά από τί;
Από κρασί, από ποίηση, από αρετή,
ό,τι προτιμάτε.”


Gustave Gourbet, Προσωπογραφία του Μπωντλέρ. 1847-49. Μουσείο Fabre. Μονπελιέ.

Κι’αν κάποτε πάνω στα σκαλιά ενός παλατιού,
πάνω στην πράσινη χλόη μιας πλαγιάς,
μέσα στη μουντή μοναξιά της κάμαράς σας,
ξυπνήσετε με μέθη πιο λίγη ή κιόλας φευγάτη
ρωτήστε τον άνεμο,
το κύμα,
τ’άστρο,
το πουλί,
το ρολόι,
κάθε τι που διαφεύγει,
κάθε τι που στενάζει,
κάθε τι που κυλάει,
κάθε τι που τραγουδά,
κάθε τι που μιλά
ρωτήστε το τί ώρα είναι·
κι’ο άνεμος,
το κύμα,
τ’άστρο,
το πουλί,
το ρολόι,
θα σας απαντήσουν:
“Είναι η ώρα να μεθύσετε!
Για να μη γίνετε οι μαρτυρικοί σκλάβοι του Χρόνου,
μεθύστε·
μεθύστε ασταμάτητα!
Από κρασί, από ποίηση, από αρετή,
ό,τι προτιμάτε.”


…Και φαίνεται ότι η καθημερινότητα μπορεί να είναι όνειρο, μπορεί να γίνει "ποιητική", όπως στον παρακάτω πίνακα του σύγχρονου του Μπωντλέρ Γάλλου ζωγράφου, του Edouard Manet.

Edourd Manet, Moυσική στους κήπους της Tuileries (του Κεραμεικού). 1862. Εθνική Πινακοθήκη στο Λονδίνο. Εμβληματικός πίνακας του μεγάλου Γάλλου ζωγράφου Μανέ, που θεωρείται από τους εισηγητές του ιμπρεσιονισμού. Απεικονίζει μία πολυπρόσωπη σκηνή στους κήπους της Tuileries (του Κεραμεικού) που βρίσκονται δίπλα στο Λούβρο. Παριζιάνοι αστοί διασκεδάζουν, ακούγοντας μία μουσική συναυλία στην ύπαιθρο. Eίναι άραγε "μεθυσμένοι"από τη μουσική ή από την ανία της ζωής τους; Ο Μανέ παρουσιάζει μία καθημερινή σκηνή με μοντέρνες αφαιρετικές πινελιές, δημιουργώντας μία "ποιητική"εικόνα με ατμόσφαιρα ονείρου. Γιατί, τελικά, ο ρεαλισμός μπορεί να γίνει όνειρο και ποίηση….

Οι μουσικοί δεν φαίνονται στον πίνακα, αλλά η παρουσία της μουσικής υποδηλώνεται από τον τίτλο του έργου. Στη σκηνή ο Μανέ απεικονίζει γνωστούς καλλιτέχνες της εποχής, με τους οποίους συνδεόταν φιλικά, όπως ο ζωγράφος Fantine LaTour, συγγραφέας Θεόφιλος Γκωτιέ, ο μουσικοσυνθέτης Όφενμπαχ, κ.ά. , Aνάμεσα στις φιγούρες τοποθετεί σε προφίλ τον Μπωντλέρ, τον αδελφό του Ευγένιο Μανέ και τον εαυτό του. Αυτή την περίοδο ο Μανέ έκανε περιπάτους στους κήπους της Tuileries  και καθημερινά συναντιόταν με τον Μπωντλέρ για να συζητήσουν περί τέχνης και ζωής. Ο Μπωντλέρ εκτιμούσε ιδιαίτερα την τέχνη του Μανέ και τον θεωρούσε "ζωγράφο της σύγχρονης ζωής".


Λεπτομέρεια του πίνακα. Διακρίνεται στην άκρη δεξιά ο ίδιος ο Μανέ.

Μία ακόμη λεπτομέρεια. Στην άκρη αριστερά ο ζωγράφος Fantine Latour και σε προφίλ ο Μπωντλέρ. Το προφίλ του Μπωντλέρ απεικονίζεται αφαιρετικά. Ο Μπωντλέρ έγραψε για την τέχνη το αισθητικό δοκίμιο "Ο ζωγράφος της σύγχρονης ζωής". Ο Μανέ ήταν "ζωγράφος της σύγχρονης ζωής", γιατί ζωγράφιζε σκηνές από τη σύγχρονη καθημερινή ζωή και είχε αποδοκιμασθεί από πολλούς κριτικούς για την επιλογή των θεμάτων και την αντισυμβατική για την εποχή του τεχνική.

Ο Μανέ έχει απεικονίσει πολλές "μεθυστικές"σκηνές . Δείτε δύο: 

Manet, Γυναίκα που πίνει μπύρα. 1878-79.  Μουσεία της Γλασκώβης. Μεθυσμένη από τη μπύρα ή από τη ζωή;

Ed. Manet, Ο πότης του αψεντίου. 1859. Ny Karlsberg Γλυπτοθήκη. Κοπεγχάγη. Μεθυσμένος από αψέντι είναι σίγουρα. Όμως, "μεθυσμένος"από τη ζωή;

Τα ποιήματα του Μπωντλέρ (Δεν αναφέρεται ο μεταφραστής)

https://www.khanacademy.org/humanities/becoming-modern/avant-garde-france/realism/a/manet-music-in-the-tuileries-gardenshttp://www.wikiart.org/en/gustave-courbet/portrait-of-charles-baudelaire-1849
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Baudelaire_1844.jpg
http://www.nationalgallery.org.uk/paintings/edouard-manet-music-in-the-tuileries-gardens
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Edouard_Manet_001.jpg
glyptoteket.com/explore/the-collections/artwork/edouard-manet-absinthe-drinker
http://collections.glasgowmuseums.com/viewimage.html?oid=36631&i=389959
http://texni-zoi.blogspot.gr/2013_12_01_archive.html
↧
Search

O μήνας Μάρτιος στα art nouveau ημερολόγια του Eugène Grasset και του Alphonse Mucha

March 2, 2016, 9:13 am
$
0
0
Ο μήνας Μάρτιος. Εικόνες "art nouveau"στα ημερολόγια
του Eugène Grasset και του Alphonse Mucha

   Ήλθε ο Μάρτιος, ο πρώτος μήνας της Άνοιξης. Δύο εικόνες "art nouveau"για τον μήνα Μάρτιο, από δύο γνωστούς εικονογράφους, του Eugène Grasset και του Alphonse Mucha.
  Στο ημερολόγιο του Eugène Grasset  για το έτος 1896 βλέπουμε μία νεαρή γυναίκα να ασχολείται με τον κήπο. Το ημερολόγιο αυτό, όπως έχουμε παρουσιάσει σε προηγούμενη ανάρτηση, έφερε ως τίτλο "Η ωραία κηπουρός"και απεικονίζει για κάθε μήνα τη νεαρή γυναίκα να ασχολείται με εργασίες κηπουρικής. Η εικόνα της φύσης στον κήπο, όπως και το ντύσιμο της κοπέλας, αλλάζει ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στο μήνα κάθε εποχής.

Eugène Grasset, H ωραία κηπουρός. Ο μήνας Μάρτιος. Ημερολόγιο του 1896. 
Alphonse Mucha, Aπό τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο στο Μάρτιο. Αφίσα ημερολογίου του 1898.

http://www.artrepublic.com/16740-calendar-1898-january-to-march.html
http://www.wikiart.org/en/eug-ne-grasset/la-belle-jardiniere-march-1896
https://www.bonhams.com/auctions/19254/lot/5094/
http://www.johncoulthart.com/feuilleton/2015/02/10/eugene-grassets-calendar/
↧
↧

Οι Απόκριες στη ζωγραφική και ποίηση. Αρλεκίνος της Μαρίας Πολυδούρη και του Πάμπλο Πικάσσο

March 6, 2016, 3:07 am
$
0
0
Με αφορμή την "εορταστική"(ποιος μπορεί να εορτάζει και να χαίρεται μ'αυτά που συμβαίνουν γύρω μας και δίπλα μας!) ατμόσφαιρα των ημερών λόγω Αποκριάς, ιδού ένα θλιμμένο ποίημα της Μαρίας Πολυδούρη με θέμα τη γνωστή αποκριάτικη φιγούρα του Αρλεκίνου, ενός από τους ήρωες της ιταλικής  Commedia del' Arte. Ποίημα που μου θύμισε πίνακες του Πάμπλο Πικάσσο με θέμα τη μορφή του αρλεκίνου.

ΟΑρλεκίνος είναι από τα ανέκδοτα ποιήματα της Μαρίας Πολυδούρη που διασώθηκε σε αποσπασματική μορφή. Η ίδια η ποιήτρια σημειώνει: "Ἀπόσπασμα ἀπὸ ἕνα πολὺ μεγάλο καὶ ἀσύνδετο κάπως ποίημα". To ποιητικό υποκείμενο θυμάται με θλίψη τη μορφή του αρλεκίνου, που είχε μία μεθυστική αποκριάτικη βραδυά.

Μαρία Πολυδούρη, Αρλεκίνος

Σὰ μᾶς μεθᾶ βαριὰ ἡ ζωή, μᾶς κλέβει τ᾿ ἀγαθά μας.
Τὰ μάτια μας ποὺ μίαν αὐγή, κάτω ἀπὸ βελουδένιο
χέρι, ξαλάγρεψαν γιὰ τοὺς ποὺ δὲ γνωρίσαν τόπους,
ξαναγυρνᾶνε θλιβερὰ καὶ κατακουρασμένα.
Τὰ χείλη μας ποὺ τρύγησαν τῆς μεστωμένης νειότης
τοὺς μελιστάλαχτους καρποὺς κάτω ἀπ᾿ τὴ φλόγα τοῦ ἥλιου,
ὅμοια μαραίνονται σὰν τοὺς καρποὺς ποὺ λησμονιῶνται.
Καὶ τὰ κορμιά μας ποὺ ἡ ὁρμὴ τἄκανε ν᾿ ἀψηφήσουν
καὶ μέσ᾿ στὸν κόκκινο χαμὸ τῆς φλόγας ποὺ λυτρώνει
γιὰ μία στιγμὴ νὰ πέσουνε βαριὰ σὰ μαγεμένα,
μιοάζουνε τ᾿ ἀνεμόδαρτα κλαδιὰ ποὺ τὰ φοβίζει
ἀκόμη κ᾿ ἡ ἀλαφρότατη τῆς ἄνοιξης πνοούλα.

......................................................................
Ἡ θλίψη πέφτει τοῦ βιολιοῦ μέσ᾿ στὴ γεμάτη σάλα
τοῦ ἀποκρηάτικου γλεντιοῦ, τοῦ μεθυσιοῦ, τῆς τρέλλας,
σὰν ἕνας τόνος πιὸ βαθύς. Κάθε γωνιὰ τὴν παίρνει
καὶ στὶς πολύαιμες φλέβες μας φτάνει καὶ μᾶς μεθάει.
Ἡ μουσικὴ πνέει τοῦ χοροῦ καὶ γέρνουν τὰ ζευγάρια,
στὸ ἀγέρι τὸ χαϊδευτικὸ πολύχρωμα λουλούδια,
ἡ ἀνατριχίλα τὰ λυγίζει ἀπ᾿ τὴν κορυφὴ ὡς τὴ ρίζα
κι᾿ ἀνάρια ἀνάρια ἐδῶ κ᾿ ἐκεῖ κρυφὰ φιλιὰ θροΐζουν

P. Picasso, Χορός στο Μύλο της Galette. Μουσείο Guggenheim. N. Yόρκη.

..................................................................
Θυμᾶμαι τὴν τρελλὴ νυχτιὰ τῆς ἀποκρηᾶς, θυμᾶμαι
τὸν Ἀρλεκίνο τὸν ψηλὸ σὰ φάντασμα, μὲ κεῖνα
τὰ μάτια του, τὰ δυνατὰ μάτια ποὺ εὐθὺς ποὺ κλεῖναν
κάθ᾿ ἔξοδο κι᾿ ἀπόμενες στὴ μοναξιὰ μαζί τους.
Τὰ χέρια ἐκεῖνα τὰ μακριὰ καὶ τὰ χλωμὰ σὰν κρίνα
ἀναιμικά, ποὺ μ᾿ ὅλη τους τὴν ἁπαλότη ἐκείνη,
σὰν φλόγα ἢ σίδερο νἄτανε, τὴν καρδιά μου
ἔνοιωθα μοὔδεναν σφιχτὰ νὰ μὴν τὴν ξαναφήσουν.

Τὰ χείλη του τὰ κόκκινα τόσο, σὰ νὰ ρουφοῦσαν
τὸ καθαρὸ αἷμα τῆς καρδιᾶς καὶ παίρνανε τὸ χρῶμα.

P. Picasso, Στο Lapin Agile. Aρλεκίνος με ποτήρι. 1905.

...............................................................…..

Ἔτσι τὸν εἶδα ἀμέτρητες φορὲς μέσ᾿ στὴ ζωή μου
καὶ τὸν ὀνόμασα θεό, δεσπότη τῆς καρδιᾶς μου.
Παιδούλα γλυκοστόχαστη πάνω στὸ κέντημά μου,
κάποιες φορὲς θολώνανε τὰ μάτια μου κι᾿ ὁ νοῦς μου,
ἐπάλλοταν τρεμουλιαστὰ μέσα ἡ μικρὴ καρδιά μου
καὶ μοὔπεφτε τὸ κέντημ᾿ ἀπὸ τὰ βαριά μου χέρια.
Σὰ νέφελο κάποια θαμπὴ περνοῦσε ἐμπρός μου εἰκόνα.

P. Picasso,  Αρλεκίνος σε κλίση. 1909.

....................................................................
Καὶ μ᾿ ἀκολούθησε μακριὰ σὲ τόπους καὶ σὲ χρόνους.
Δὲν εἶχα οὔτ᾿ ἕνα λούλουδο χλωρὸ μέσ᾿ στὴν καρδιά μου.
Μία πυρκαϊὰ τὰ νέκρωσε καὶ μοναχὰ οἱ σκιές τους
ἀπόμειναν σὰν ὄνειρα θαμπά, γεμάτα φρίκη.
Ὅμως κ᾿ ἐκεῖ περπάτησε μέσ᾿ στὸ θαμπὸ σκοτάδι
ἀπ᾿ ἄλλοτε πιὸ ζωντανὸς καὶ πιὸ ὄμορφος. Δὲν ἦταν
νὰ βρίσκωμαι σὲ μία γωνιὰ τῆς Φύσης μοναχή μου
καὶ νὰ μὴν ἔρθη σὰν καημός, σὰ στεναγμός, σὰ δάκρυ,
ἢ σὰν τρελλὸς παλμὸς χαρᾶς νὰ γίνῃ συντροφιά μου.
Δὲν ἦταν τόνος μουσικῆς, ρυθμός, χρῶμα, ποὺ φέρνουν
τοῦ νοῦ μεθύσι ἢ τῆς καρδιᾶς καὶ νὰ μὴν ἔρθη, χάρη
τῶν οὐρανῶν μὲ τὴ μορφὴ τῶν χερουβεὶμ ἢ πάλι
τῆς καλωσύνης ἡ ψυχὴ μὲ τὴ μορφὴ τοῦ κρίνου,
κάποτε τὸ πικρὸ τοῦ πόνου ἀγκάθι μὲ τὴν ὄψη
τῆς ὀμορφιᾶς τοῦ ρόδου ἢ τοῦ ναρκίσσου, ἄλλοτε πάλι
ὁ Ἀρχάγγελος μὲ τὴ ρομφαία νὰ πάρη τὴν ψυχή μου.

P. Picasso, Ο θάνατος του αρλεκίνου. 1906

Για πίνακες και ποιήματα με θέμα τον αρλεκίνο, βλ. και στην ετικέτα http://annagelopoulou.blogspot.gr/search/label/Οι%20Απόκριες%20στη%20ζωγραφική

↧

Οι Απόκριες στην ποίηση και τη ζωγραφική. Δειλινό του Απολλιναίρ και Αρλεκίνοι του Ντεγκά.

March 9, 2016, 3:42 pm
$
0
0

Γκιγιώμ Απολλιναίρ (1880-1918), Δειλινό


…Θα συνεχίσω  "Αποκριάτικα"μ΄ ένα ποίημα του γνωστού Γάλλου ποιητή Απολλιναίρ σε μετάφραση του Μήτσου Παπανικολάου, ενός από τους "χαμηλόφωνους"θλιμμένους ποιητές του Μεσοπολέμου που ακολούθησαν το δρόμο του Καρυωτάκη. Το ποιητικό υποκείμενο μιλά για την Αρλεκίνα και τον Αρλεκίνο, δύο φιγούρες της Commedia dell' Arte των οποίων η χαρακτηριστική ενδυμασία έχει γίνει αποκριάτικη στολή για μικρούς και μεγάλους.

Edgar Degas, Αρλεκίνος. 1885. Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο.


Σ'ένα απόκοσμο και μυστηριώδες τοπίο, καθώς πέφτει ο ήλιος και πλησιάζει η νύχτα, αναδύεται από τους "ίσκιους των νερών"η Αρλεκίνα για να συναντήσει τον θλιμμένο αρλεκίνο να δίνει παράσταση, μαγεύοντας τους θεατές…και φυσικά θυμήθηκα πίνακες με Αρλεκίνους του Γάλλου ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Ντεγκά .

ΔΕΙΛΙΝΟ

Αγγιγμένη απ’ τους ίσκιους των νερών
στο χορτάρι όπου η μέρα ξεψυχάει
η αρλεκίνα γυμνή βγαίνει και κοιτάει
το κορμί της στον καθρέφτη των νερών.

Παρεκεί ένας τσαρλατάνος βραδυνός
τα παιγνίδια που θα κάνουν διαφημίζει.
Ο άχρωμος απ’ άκρη σ’ άκρη ουρανός
άστρα σαν το γάλα ωχρά γεμίζει.


Edgar Degas, Αρλεκίνος και κολομπίνα. 1886-1890. Μουσείο του Ορσέ. Παρίσι.

Edgar Degas, Ο χορός του αρλεκίνου. 1890. Εθνική Πινακοθήκη Καλών Τεχνών του Μπουένο Άιρες.

Ο χλομός ο αρλεκίνος μ’ ευθυμία
πρώτα πρώτα χαιρετάει τους θεατές
Μάγους που ’χουν έρθει απ’ τη Βοημία
μερικές νεράιδες και τους γητευτές.

Και κατόπιν ξεκρεμώντας έν’ αστέρι
με το τεντωμένο του το παίζει χέρι
ενώ κάποιος κρεμασμένος ρυθμικά
με τα πόδια του τα κύμβαλα χτυπά.

Τ΄όμορφο παιδί η τυφλή κουνάει,
η ελαφίνα με τα ελάφια της περνάει.
Βλέπει ο νάνος με το βλέμμα του θολό
τον τρισμέγιστο αρλεκίνο πιο ψηλό.

Σε μετάφραση του Μήτσου Παπανικολάου.
Βλ. Μήτσος Παπανικολάου, Μεταφράσεις, Πρόσπερος, Αθήνα 1987, σελ. 10-11.


Edgar Degas,  Δύο αρλεκίνοι. 1885. Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης της Ιρλανδίας. Δουβλίνο.


Edgar Degas, Αρλεκίνος και Κολομπίνα. 1886.

http://www.artic.edu/aic/collections/artwork/88370
http://www.wikiart.org/en/edgar-degas/harlequin-and-colombina-1886
http://www.musee-orsay.fr/en/collections/index-of-works/resultat-collection.html?no_cache=1&zoom=1&tx_damzoom_pi1%5Bzoom%5D=0&tx_damzoom_pi1%5BxmlId%5D=001024&tx_damzoom_pi1%5Bback%5D=en%2Fcollections%2Findex-of-works%2Fresultat-collection.html%3Fno_cache%3D1%26zsz%3D9
http://www.wikiart.org/en/edgar-degas/two-harlequins-1886
http://onlinecollection.nationalgallery.ie/view/objects/asitem/search@/2/sortNumber-asc?t:state:flow=8b0bb0cb-45b3-4b65-b863-f02ff9cb18c4
↧

Οι Απόκριες στην ποίηση και τη ζωγραφική.Ποιήματα του Γιάννη Σκαρίμπα και πίνακες του Konstantin Somov

March 13, 2016, 1:56 pm
$
0
0

Πιερρότοι, Αρλεκίνοι. Κολομπίνες. Μαρκησίες.
Πίνακες του Konstantin Somov και ποιήματα του Γιάννη Σκαρίμπα

  Τελευταία Κυριακή της Αποκριάς σήμερα. Φυσάει δυνατά στην πόλη που βρίσκομαι...Υποτίθεται ότι η ατμόσφαιρα πρέπει να είναι εορταστική, πανηγυρική... Μασκαρεμένοι καρναβαλιστές "ξεφαντώνουν"στους δρόμους ή δείχνουν να "ξεφαντώνουν". 
  Όλη τη μέρα αναζητώ "καρναβαλικές"εικόνες του Ρώσου ζωγράφου, σκιτσογράφου και εικονογράφου Konstantin Andreyevich Somov (1868-1939). Θεατρικές φιγούρες της Commedia dell' Arte, πιερρότοι, αρλεκίνοι -κυρίωςαρλεκίνοι-κολομπίνες-κυριαρχούν σε μεγάλο αριθμό έργων του.
Σκέφτομαι ότι κάποτε οι στολές του πιερρότου, του αρλεκίνου και της κολομπίνας ήταν συνηθισμένες αποκριάτικες μεταμφιέσεις. Σπάνια πια συναντάμε μεταμφιεσμένους/ες σε πιερρότους και αρλεκίνους και ακόμα πιο σπάνια σε κολομπίνες.
   Ο Somov από τη δεκαετία του 1910 άρχισε να ζωγραφίζει πίνακες με σκηνές που κυρίως πρωταγωνιστούσε ο αρλεκίνος. Το έργο του είναι εμπνευσμένο από τους Γάλλους ροκοκό ζωγράφους του 18ου αιώνα, Watteau και Fragonard. Οι "νεοροκοκό"αρτ νουβό σκηνές, όμως, του Somov, δεν είναι μόνο χαριτωμένες και κομψές...Συχνά χαρακτηρίζονται από αλλόκοτη μυστηριώδη, σχεδόν γκροτέσκο ατμόσφαιρα. Ο Ρώσος καλλιτέχνης, ο οποίος καταγόταν από πλούσια οικογένεια φιλότεχνων  της Αγ. Πετρούπολης, ανήκε στον κύκλο του περιοδικού "Ο κόσμος της τέχνης"που  εκδιδόταν στη Μόσχα και εξέφραζε τις θέσεις της ρωσικής πρωτοπορίας στην τέχνη.

Konstantin Somov, Καρναβάλι. 1914.

   Η "ματιά"του Somov συχνά γίνεται καυστική, ειρωνική, σκοτεινή. Οι "καρναβαλικές"μορφές και σκηνές είναι εξωρεαλιστικές, απόκοσμες, συμβολικές...Γιατί σκηνές καρναβαλιού ζούμε καθημερινά και πίσω από μάσκες κρύβονται πολλοί...

Konstantin Somov, Αρλεκίνος και θάνατος. 1910. Ποιος κοροϊδεύει ποιον;

Konstantin Somov, Η κυρία και ο πιερρότος. 1910. Ιδιωτική Συλλογή. Πυροτεχνήματα φωτίζουν τον ουρανό.


Oι μυστηριώδεις "καρναβαλικές"εικόνες του Somov μου θύμισαν τον ιδιαίτερο ποιητικό λόγο του Γιάννη Σκαρίμπα. Στη Χαλκίδα φυσάει ο νότος, λέει το παρακάτω ποίημα, αλλά θα μπορούσε να μιλάει και για μία οποιαδήποτε άλλη πόλη που φυσάει ο βορράς...


Γιάννης Σκαρίμπας, Χαλκίδα
Νάν'σπασμένοι οι δρόμοι, νά φυσάει ο νότος
κι εγώ καταμονάχος καί νά λέω: τί πόλη!
νά μήν ξέρω άν είμαι –μέσα στήν ασβόλη–
ένας λυπημένος πιερότος!
Φύσαε –είπα– ο νότος κι έλεγα: Η Χαλκίδα,
ώ Χαλκίδα –πόλη (έλεγα) καί φέτος
ήμουν –στ'όνειρό μου είδα– Περικλέτος,
πάλι Περικλέτος ήμουν –είδα…
Έτσι έλεγα! Ήσαν μάταιοι μου οι κόποι
πάν'σέ ξύλο κούφιο, πρόστυχο, ανάρια,
Ως θερία, ως δέντρα –αναγλυμένοι– ως ψάρια
τά όνειρά μου (μούμιες) κι οι ανθρώποι.
Τώρα; Πόλη, τρέμω τά γητέματά σου
κι είμαι ακόμα ωραίος σάν τό Μάη μήνα,
κρίμα, λέω, θλιμμένη νάσαι κολομπίνα
καί νά κλαίω εγώ στά γόνατά σου.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Έτσι νάν'σπασμένοι, νά φυσά απ'τό νότο
καί μέ πίλο κλόουν νά γελάς, Χαλκίδα:
Άχ, νεκρόν στό χώμα –νά φωνάζεις– είδα
έναν μου ακόμη πιερότο! . . .

από τη συλλογή ΟΥΛΑΛΟΥΜ 1936

Konstantin Somov, Η χαριτωμένη γλώσσα της κολομπίνας. 1915.

Konstantin Somov, Ιταλική Commedia. 1914.

Konstantin Somov, Ιταλική Commedia. 1914.


Ιδιαίτερα καυστική η "φωνή"του ποιητικού υποκειμένου του παρακάτω ποιήματος
του Γιάννη Σκαρίμπα. 
Οι "Εαυτούληδες"θα μπορούσαν να ήταν οι μασκαρεμένες μορφές του Somov.

Γιάννης Σκαρίμπας, Εαυτούληδες
Ως ωραία ήταν μου απόψε η λύπη,
ήρθαν όλα σιωπηλά χωρίς πάθη
και με ήβραν —χωρίς κανέν'να μου λείπει—
τα λάθη.
Κι ως τα γνώρισα όλα-μου γύρω — μπραμ-πάφες
όλα κράταγαν, τρουμπέτες και βιόλες
—ΕΑΥΤΟΥΛΗΔΕΣ που με βλέπαν, oι γκάφες-
μου όλες.
A!... τι θίασος λίγον τι από αλήτες
μουζικάντες μεθυσμένους και φάλτσους,
έτσι ως έμοιαζαν — με πρισμένες τις μύτες—
παλιάτσους.
Και τι έμπνευση να μου δώσουν τη βέργα
μπρος σε τρίποδα με κάντα μυστήρια,
όπου γράφονταν τ'αποτυχημένα-μου έργα
—εμβατήρια!
Α... τι έμπνευση!... Μαιτρ του φάλτσου 'γώ πάντα,
με τη βέργα-μου τώρα ψηλά —λέω— με τρόμους
νά, με δαύτη-μου να παρελάσω τη μπάντα
στούς δρόμους.
Kι ως πισώκωλα θα παγαίνω πατώντας,
μες σε κόρνα θα τα βροντούν και σαντούρια
οι παλιάτσοί-μου — στον αέρα πηδώντας —
τα θούρια...



                                                                       από τη συλλογήΕαυτούληδες 1950

Konstantin Somov, Μασκαράτα. 1926.


Konstantin Somov, Η κυρία και ο αρλεκίνος. 1912. Πινακοθήκη Tretyakov. Μόσχα. Στο βάθος διακρίνουμε ένα ακόμα ζευγάρι. Ξεχωρίζει η λευκή στολή του πιερρότου.


Konstantin Somov, Αρλεκίνος Ερωτευμένος. 1912.


Τα περισσότερα έργα του Somov βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές και σήμερα στις δημοπρασίες έργων τέχνης πωλούνται σε πολύ υψηλές τιμές. Μετά τη ρωσική επανάσταση ο Ρώσος ζωγράφος, όπως και άλλοι καλλιτέχνες, έφυγε για τη Δύση. Σταμάτησε στο Παρίσι, στη συνέχεια ταξίδεψε στις ΗΠΑ όπου δεν μπόρεσε να προσαρμοσθεί , και τελικά επέστρεψε στη Γαλλία και εγκαταστάθηκε οριστικά στη γαλλική πρωτεύουσα.

Konstantin Somov, Η κυρία και ο αρλεκίνος. 1926.

Konstantin Somov, Μαρκησία και αρλεκίνος. Εικόνα από το βιβλίο της Μαρκησίας. 1918.

Konstantin Somov, Μαρκησία και πιερρότος. Εικόνα από το βιβλίο της Μαρκησίας. 1918.


Γιάννης Σκαρίμπας,Στάδιον δόξης
Ως ανύποπτος καθόμαν, ήρθαν όλα μι'αντάρα
οι ήρωές-μου κι οι στίχοι-μου — φιόρα-μου όλα πλατύφυλλα —,
κάθε μια της ζωής-μου ήταν — κει — στραβομάρα,
κάθε γκάφα-μου ή τύφ-λα...
Κι ως αρπώντας με μ'έβγαλαν σηκωτόν απ'την πόλη
(με καμπούρες κι αλλήθωροι — με στραβή άλλα αρίδα).
όλα εκεί με τριγύρισαν και με δείξαν — χαχόλοι —
κει βαθιά, τη Χαλκίδα:
... Βλέπεις μαιτρ —μου φωνάξανε— τη Χαλκίδα την είδες
όπου συ μες στα φάλτσα-σου μόνον, ήξερες ν'άρχεις;
Νά τα έργα-σου, οι πόθοι-σου — όλοι εμείς — φασουλήδες,
νά και συ θιασάρχης!...
Τι ντεκόρ ανισόρροπο που με μύτη γελοία
μαιτρ μπεκρής το σκεδίαζε στό 'να πόδι να στέκει.
ήταν κει, λες και χτίστηκε με γλαρή κιμωλία,
όρθιο η πόλη λελέκι...
Κι ω Θεέ-μου, τι θίασος, τι λερή συνοδεία
εαυτούληδων (τούτοι-μου), να μοιράσουν σαν λύκοι
μεταξύ-τους — για ρόλους-των — κάθε μια-μου αηδία,
κάθε τι ρεζιλίκι..
Κι είμαι γω θιασάρχης-τους; Αλς κουρσούμ τώρα εξώλης
και προώλης-τους (τέλειος να μαθαίνω τους ρούμπες),
νά μ'αυτούς τους παλιάτσους-μου θα κινήσω στις πόλεις
με κραυγές και με τούμπες!...
Κι ως στα πάλκα η φάτσα-μου γελαστή θα προβαίνει
(αχ, κι η πρόγκα — τι δόξα-μου!.,. — σ'ουρανούς θα με σύρει)
η Χαλκίδα εκεί πισω-μου θα φαντάζει χτισμένη
σαν από —τεμπεσίρι...

συλλογή Εαυτούληδες 1950


Konstantin Somov, Η κουρτίνα του ανοιχτού θεάτρου της Μόσχας. 1913. Διακρίνεται η μορφή του Αρλεκίνου.

Konstantin Somov, Η κουρτίνα του ανοιχτού θεάτρου της Μόσχας. 1913.

Konstantin Somov, Ζευγάρι με μάσκες στο καρναβάλι. 1930.

Γιάννης Σκαρίμπας, Το βαλς χωρίς ντάμα

ΩΡΑΙΑ διασκεδάσαμε, κυρία, στο σπίτι
(συνέχεια στης νύχτας τα’ αμίλητα μάκρη)
με τουτ’ τη λίγον τι βαμμένη μου μύτη
στην άκρη


Εγώ, μπρος στο φίνο σου χαμογέλιο
Κι εσύ μπρος σ’ αυτό το άναυδο φρύδι,
Περίεργο επαίξαμε – οι δυο μας- και τέλειο
Παιγνίδι.


Στα μούτρα μου απόμεινε ύστερα χρώμα
Βαθύ ροζ απ’ τα χείλη σου, Μα εμένα, Κυρία
Σε κυττάνε ακίνητο το μπλάβο μου όμμα
Και κρύα..


Ω νάχα κι εγώ μεσ’ στο στήθος καρδίτσα
(και όχι, για να κρούω τις φούχτες, μια σούστα)
αχ πως θα στην έπιανα καρφίτσα- καρφίτσα
τη φούστα.


Και πως, τα μαλλάκια σου μπούκλα τη μπούκλα
Ωραία θα στάφιαχνα –με κόπτσες και τέλια-
Σε στυλ Πομπαδούρ να σ’ είχα μια κούκλα
Μου τέλεια.


Μα εγώ στης πνοής σου για να φτάσω το μύρο,
Των ποδιών μου πατώ – στο κενό – στις μυτίτσες
Και αχ στην κλωστή μου πόσες φέρνω τριγύρω
Βολτίτσες.


Θεέ μου, θα κλάψω! Στροφές χωρίς ντάμες
- με τέζα τα χέρια μου- με σφάζει μια ζήλεια
στον αέρα να φέρνω, και νάχω παλάμες
δυο ζύλια..


Konstantin Somov, Ερωτική καταδίωξη. 1935.


 α) Για τα ποιήματα του Σκαρίμπα, βλ. εδώ

http://www.chronosmag.eu/index.php/s-fls-clownerie-spl.html

Για τους πίνακες του Somov, βλ.

http://www.tretyakovgallery.ru/en/collection/_show/author/_id/117
 http://www.christies.com/lotfinder/paintings/konstantin-andreevich-somov-the-romantic-pursuit-5002540-details.aspx
http://www.the-athenaeum.org/art/list.php?m=a&s=tu&aid=4470

http://en.gallerix.ru/album/Somov

http://petroart.ru/en/art/s/somov/art1.php

http://www.artnet.com/artists/konstantin-andreevich-somov/past-auction-results


↧

Οι χαρταετοί στη ζωγραφική. Παίζοντας με χαρταετό.

March 14, 2016, 3:57 am
$
0
0
Παιδιά που παίζουν με χαρταετό

     Καθαρή Δευτέρα σήμερα! Κάποιοι συνηθίζουν ακόμα να πετούν χαρταετό στον ουρανό...
  Το παιχνίδι με τον χαρταετό ήταν κάποτε από τα αγαπημένα παιχνίδια των παιδιών και δεν συνδέεται μόνο με το έθιμο της Καθαρής Δευτέρας. Συνδέεται περισσότερο με τη χαρά, την ξεγνοιασιά και την ελευθερία του παιχνιδιού στην εξοχή. Το πέταγμα του αετού στον καθαρό ή συννεφώδη ουρανό συνδέεται, ίσως, με τη γλυκιά αναμονή των παιδιών να "πετάξουν"στον κόσμο της ενηλικείωσης, να ταξιδέψουν πέρα μακριά ελεύθερα από το προστατευτικό κέλυφος της οικογένειας...Όσο για τους μεγαλύτερους, ίσως, να συνδέεται με την κρυφή επιθυμία επιστροφής στον παιδικό κόσμο του ονείρου και της αθωότητας ή της φυγής από την ενοχλητική πραγματικότητα της καθημερινότητας,
   Για όσους, λοιπόν, αισθάνθηκαν τη χαρά να πετούν χαρταετό, όταν ήταν μικροί, και για όσους συνεχίζουν νοερά να "πετούν χαρταετό"τώρα που μεγάλωσαν, κάποιοι πίνακες που απεικονίζουν σκηνές με παιδιά να πετούν χαρταετό.

   O παρακάτω πίνακας είναι αγαπημένος. Μία λευκοφορεμένη κομψή γυναίκα παρακολουθεί το παιδάκι να πετά τον αετό στον ουρανό με τα λευκά συννεφάκια.

Charles Sims (1873-1928), o χαρταετός. Αρχές του 20ού αιώνα. Εθνικό Μουσείο της Ουαλίας. Κάρδιφ.


Adam Emory Albright (1862-1957), Παιδιά που παίζουν με χαρταετό. Ιδιωτική Συλλογή. Μία παρέα αγροτόπαιδων ετοιμάζονται να πετάξουν τον αυτοσχέδιο αετό τους...

John Morgan (1823-1885), Ο χαρταετός. Ιδιωτική Συλλογή. Δύο Βικτωριανές δεσποινίδες της ανώτερης τάξης κρατούν έναν υπέροχο λευκό αετό με φιογκάκια. Το πέταγμα του χαρταετού δεν είχε κοινωνική τάξη...

Robert Gemmell Hutchison (1855-1933), Πετώντας χαρταετό. Ιδιωτική Συλλογή. Υπέροχη εικόνα. Η απεραντοσύνη της θάλασσας και του ουρανού ενώνονται. Δύο ξυπόλητα παιδάκια πετούν τον αετό τους στον ουρανό, πάνω από τη θάλασσα


http://www.museumwales.ac.uk/art/online/?action=show_item&item=1670


↧
↧

Ποιήματα για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες και πίνακες του Πάμπλο Πικάσσο από την Μπλε Περίοδο

March 18, 2016, 6:32 pm
$
0
0
Ας μιλήσουμε με την ποίηση για τον πόνο των προσφύγων


   Για ακόμη μια φορά στην ιστορία της η χώρα δέχεται κύματα προσφύγων από την Ανατολή που τρέχουν να σωθούν από τη φρίκη του πολέμου, αναζητώντας καταφύγιο στις χώρες της Δύσης.
   Για τον πόνο του ξεριζωμού αυτών των ανθρώπων, ας αφήσουμε να μιλήσει ο ποιητικός λόγος και οι εικόνες από την Μπλε Περίοδο (1900-1905) του Πάμπλο Πικάσο. Οι θλιμμένες μορφές, εξαθλιωμένες και καταπονημένες, μου θύμισαν τις σημερινές εικόνες των προσφύγων που έχουν πλημμυρίσει τα μέσα ενημέρωσης.

Pablo Picasso, Τραγωδία. 1903. Εθνική Πινακοθήκη Τεχνών. Ουάσιγκτον.

   Ξεκινώ με το εμβληματικό ποίημα του Μπρεχτ που γράφτηκε το 1937, όταν ο Γερμανός καλλιτέχνης είχε ήδη αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη χώρα του λόγω του ναζισμού. Το ποίημα ανθολογείται στο βιβλίο Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Β Γυμνασίου (βλ. http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL105/229/1690,5409/)

Μπ. Μπρεχτ, Μετανάστες

Λαθεμένο μού φαινόταν πάντα τ’ όνομα που μας δίναν:
«Μετανάστες».
Θα πει, κείνοι που αφήσαν την πατρίδα τους. Εμείς, ωστόσο,
δε φύγαμε γιατί το θέλαμε,
λεύτερα να διαλέξουμε μιαν άλλη γη. Ούτε
και σε μιαν άλλη χώρα μπήκαμε
να μείνουμε για πάντα εκεί, αν γινόταν.
Εμείς φύγαμε στα κρυφά. Μας κυνηγήσαν, μας προγράψανε.
Κι η χώρα που μας δέχτηκε, σπίτι δε θα ‘ναι, μα εξορία.
Έτσι, απομένουμε δω πέρα, ασύχαστοι, όσο μπορούμε πιο κοντά
στα σύνορα,
προσμένοντας του γυρισμού τη μέρα, καραδοκώντας το παραμικρό
σημάδι αλλαγής στην άλλην όχθη, πνίγοντας μ’ ερωτήσεις
κάθε νεοφερμένο, χωρίς τίποτα να ξεχνάμε, τίποτα
ν’ απαρνιόμαστε,
χωρίς να συχωράμε τίποτ’ απ’ όσα έγιναν, τίποτα δε συχωράμε.
Α, δε μας ξεγελάει τούτη η τριγύρω σιωπή! Ακούμε ίσαμ’ εδώ
τα ουρλιαχτά που αντιλαλούν απ’ τα στρατόπεδά τους. Εμείς
οι ίδιοι
μοιάζουμε των εγκλημάτων τους απόηχος, που κατάφερε
τα σύνορα να δρασκελίσει. Ο καθένας μας,
περπατώντας μες στο πλήθος με παπούτσια ξεσκισμένα,
μαρτυράει την ντροπή που τη χώρα μας μολεύει.
Όμως κανένας μας
δε θα μείνει εδώ. Η τελευταία λέξη
δεν ειπώθηκε ακόμα.

Μπ. Μπρεχτ, Ποιήματα, μτφρ. Μάριος Πλωρίτης, Θεμέλιο



Pablo Picasso, Γερο Ιουδαίος με αγόρι. 1904. Μουσείο Πούσκιν Καλών Τεχνών. Μόσχα.

Pablo Picasso, Δύο φιγούρες. 1904.

Γιάννης Βαρβέρης,Στα ξένα;

Πού τήνε βρήκε αυτός την αγαλλίαση
πώς τάχα δεν τον κυνηγάνε τα σκυλιά
πώς το ποδάρι του δεν είναι πια στο δόκανο
πώς έχει πια, ελεύθερος ερήμου
μπουχτίσει το νερό
πώς έγινε
-δήθεν για ν’ αναθρέψει πάλι-
και τα νοστάλγησε όλ’ αυτά
σκυλιά και δόκανα και δίψες-
υπαρκτά
μεγάλη ελπίδα να το νοσταλγείς
ένα μαρτύριο ενώ δεν έχει λήξει.»


Από τη συλλογή «Στα ξένα», εκδ. Κέδρος, 2001

Pablo Picasso, Μητέρα με παιδί στην παραλία. 1902.


Pablo Picasso, Φιγούρες στην παραλία. 1903. Mουσείο Τεχνών του Smith College.


Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, Πρόσφυγες στην άμμο 

Νύχτωσε στην Ελ Μίνα και πυκνή
σιωπή ανέβαινε απ'τη μεριά της θάλασσας
κι αντάμωνε το κάστρο∙ ολημερίς
ξαπλώνονταν αμίλητο και σκυθρωπό
σα μουδιασμένο ζώο

Τότε ξεχώρισα ήχο πνιχτό καθώς το φύλλο
που τσαλακώνεται μέσα σε χέρια ανάρμοστα
γρατσούνισμα σε σώμα ακάθαρτο, αρρωστημένο

Κι είδα έναν Άραβα μικρό, σημαδεμένο
έφεγγαν χέρια, πρόσωπο, μάτια κι ήταν όλος
χιλιάδες που άφηναν τη γη τους κι επιστρέφανε
μέσα στην άμμο, σε σκηνές, στο άσπρο φως.
Κι όταν μιλούσε δάκρυζε η φωνή και όλο ικέτευε
για κάποια θέση στη ζωή ή έστω αντίσταση
στο θάνατο που ερχότανε αργά και τον ρουφούσε

Μα εγώ έπλενα τα χέρια μου. Άγρια μοναξιά
τα χρόνια που έφυγαν με είχανε ποτίσει

Από τη συλλογή Ο θάνατος του Μύρωνα (1960)

Pablo Picasso, Mητέρα με παιδί. 1902. Fogg Μουσείο Τεχνών.


Pablo Picasso, Γυναίκα που κάθεται οκλαδόν στην παραλία. 1902. 

Γιώργος Σεφέρης, Tὸ σπίτι κοντὰ στὴ θάλασσα

Τὰ σπίτια ποὺ εἶχα μοῦ τὰ πῆραν.
Ἔτυχε νά ῾ναι τὰ χρόνια δίσεχτα πολέμοι χαλασμοὶ ξενιτεμοὶ
κάποτε ὁ κυνηγὸς βρίσκει τὰ διαβατάρικα πουλιὰ
κάποτε δὲν τὰ βρίσκει τὸ κυνῆγι
εἴταν καλὸ στὰ χρόνια μου, πῆραν πολλοὺς τὰ σκάγια
οἱ ἄλλοι γυρίζουν ἢ τρελαίνουνται στὰ καταφύγια.
Μὴ μοῦ μιλᾷς γιὰ τ᾿ ἀηδόνι μήτε γιὰ τὸν κορυδαλλὸ
μήτε γιὰ τὴ μικρούλα σουσουράδα
ποὺ γράφει νούμερα στὸ φῶς μὲ τὴν οὐρά της
δὲν ξέρω πολλὰ πράγματα ἀπὸ σπίτια
ξέρω πὼς ἔχουν τὴ φυλή τους, τίποτε ἄλλο.
Καινούργια στὴν ἀρχή, σὰν τὰ μωρὰ
ποὺ παίζουν στὰ περβόλια μὲ τὰ κρόσια τοῦ ἥλιου,
κεντοῦν παραθυρόφυλλα χρωματιστὰ καὶ πόρτες
γυαλιστερὲς πάνω στὴ μέρα
ὅταν τελειώσει ὁ ἀρχιτέκτονας ἀλλάζουν,
ζαρώνουν ἢ χαμογελοῦν ἢ ἀκόμη πεισματώνουν
μ᾿ ἐκείνους ποὺ ἔμειναν μ᾿ ἐκείνους ποὺ ἔφυγαν
μ᾿ ἄλλους ποὺ θὰ γυρίζανε ἂν μποροῦσαν
ἢ ποὺ χαθῆκαν, τώρα ποὺ ἔγινε
ὁ κόσμος ἕνα ἀπέραντο ξενοδοχεῖο.
Δὲν ξέρω πολλὰ πράγματα ἀπὸ σπίτια,
θυμᾶμαι τὴ χαρά τους καὶ τὴ λύπη τους
καμιὰ φορά, σὰ σταματήσω ἀκόμη
καμιὰ φορά, κοντὰ στὴ θάλασσα, σὲ κάμαρες γυμνὲς
μ᾿ ἕνα κρεββάτι σιδερένιο χωρὶς τίποτε δικό μου
κοιτάζοντας τὴ βραδινὴν ἀράχνη συλλογιέμαι
πὼς κάποιος ἑτοιμάζεται νὰ ῾ρθεῖ, πὼς τὸν στολίζουν
μ᾿ ἄσπρα καὶ μαῦρα ροῦχα μὲ πολύχρωμα κοσμήματα
καὶ γύρω του μιλοῦν σιγὰ σεβάσμιες δέσποινες
γκρίζα μαλλιὰ καὶ σκοτεινὲς δαντέλες,
πὼς ἑτοιμάζεται νὰ ῾ρθεῖ νὰ μ᾿ ἀποχαιρετήσει
ἢ μία γυναῖκα ἐλικοβλέφαρη βαθύζωνη
γυρίζοντας ἀπὸ λιμάνια μεσημβρινά,
Σμύρνη Ρόδο Συρακοῦσες Ἀλεξάντρεια,
ἀπὸ κλειστὲς πολιτεῖες σὰν τὰ ζεστὰ παραθυρόφυλλα,
μὲ ἀρώματα χρυσῶν καρπῶν καὶ βότανα,
πῶς ἀνεβαίνει τὰ σκαλιὰ χωρὶς νὰ βλέπει
ἐκείνους ποὺ κοιμήθηκαν κάτω ἀπ᾿ τὴ σκάλα.
Ξέρεις τὰ σπίτια πεισματώνουν εὔκολα, σὰν τὰ γυμνώσεις.

Από το ποιητικό έργο "Κίχλη"

Γιώργος Χουλιαράς, Πρόσφυγες

Δεν είμαι εγώ στη φωτογραφία

Τίποτε δεν μας άφησαν
να πάρουμε μαζί μας
Μόνον αυτή την φωτογραφία

Αν τη γυρίσετε από την άλλη θα με δείτε

Εσύ είσαι στη φωτογραφία, με ρωτούν

Δεν ξέρω τι να σας πω

Από τη συλλογή Δρόμοι της μελάνης (2005)


Pablo Picasso, Γυναίκα ζητιάνα καθισμένη οκλαδόν. 1902.


http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/george_seferis/kixlh.htmhttp://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=6787.msg635149#msg635149
http://www.wikiart.org/nl/pablo-picasso/crouching-woman-1902http://www.arts-museum.ru/data/fonds/europe_and_america/j/1001_2000/7193_Staryy_evrey_s_malchikom_slepoy_nischiy_s_malchikom/index.php?lang=en&coll=9389http://www.wikiart.org/es/pablo-picasso/mother-and-child-on-the-beach-1902
http://www.nga.gov/content/ngaweb/Collection/art-object-page.46671.html
http://museums.fivecolleges.edu/detail.php?museum=sc&t=objects&type=all&f=&s=Picasso&record=15

https://itzikas.wordpress.com/2014/10/19/%CF%80%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%B5-%CF%80%CE%BF%CE%AF%CE%B7%CF%83%CE%B7-69%CE%BF-%CE%BE%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%AC-%CE%BE%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CF%82/


↧

Ποιήματα του W.H. Auden για τους πρόσφυγες και τον ρατσισμό. Προσφυγικό μπλουζ και

March 21, 2016, 2:53 pm
$
0
0
  Συνεχίζω με ποιήματα για τους πρόσφυγες και τον ρατσισμό. Το Προσφυγικό Μπλουζ είναι ένα υπέροχο ερωτικό ποίημα του Αγγλοαμερικανού ποιητή W.H.Auden (Γουίστον Χιου Άντεν), που μιλά για την "άτυχη"αγάπη δύο φυγάδων-προσφύγων που προσπαθούν να γλυτώσουν από το ναζιστικό καθεστώς. 

 W. H. Auden (1907-1973). To 1939 έφυγε από το Λονδίνο για τις ΗΠΑ για να αποφύγει τον πόλεμο. Το Προσφυγικό Μπλουζ είναι γραμμένο το 1939. Θεωρείται ένα από τα πιο αγαπημένα ποιήματα σε αγγλική γλώσσα.

Πανόραμα Αγγλικής Ποίησης-A Panorama of English Poetry, επιμέλεια-μετάφραση του Πάνου Καραγιώργου, εκδ. Τυποθήτω-Gutenberg (Δάρδανος), Αθήνα 2002. Δίγλωση έκδοση. Στο βιβλίο αυτό ανθολογούνται γνωστά ποιήματα της αγγλικής λογοτεχνίας σε μετάφραση γνωστών Ελλήνων ποιητών. Το ποίημα του Ώντεν Προσφυγικό Μπλουζ ανθολογείται σε μετάφραση του ποιητή Κλείτου Κύρου. Βλ. http://www.dardanosnet.gr/book_details.php?id=1164

Edvard Munch, Ερωτευμένοι του δρόμου. 1900. Ιδιωτική Συλλογή.

  Ουίσταν Χιου Ώντεν (W.H. Auden), ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΜΠΛΟΥΖ

Πες πως η πόλη αυτή έχει δέκα εκατομμύρια ψυχές
άλλοι ζούνε σε μέγαρα, άλλοι σε τρύπες μικρές
κ όμως δεν έχει θέση για μας, αγάπη μου, δεν έχει θέση για εμάς.

Είχαμε κάποτε μια πατρίδα και μας φαίνονταν όλα καλά,
ψάξε μέσα στον Άτλαντα και θα την εβρείς κειδά
τώρα να πάμε εκεί δεν μπορούμε, αγάπη μου, να πάμε εκεί δεν μπορούμε.

Στο κοιμητήρι του χωριού ένα σμιλάγκι μεγαλώνει
κάθε άνοιξη απ'την αρχή μες στο άνθος φουντώνει
τα παλιά διαβατήρια δεν μπορούν να το κάνουν, αγάπη μου, δεν μπορούν να το κάνουν.

Ο πρόξενος είπε χτυπώντας το γραφείο του εμπρός
"Αν δεν έχεις το διαβατήριο, τυπικά θεωρείσαι νεκρός"
όμως να που ακόμα ζούμε, αγάπη μου, να που ακόμα ζούμε.

Πήγα σε μια επιτροπή, έκαστα να ξαποστάσω
με παρακάλεσαν ευγενικά του χρόνου να ξαναπεράσω
όμως σήμερα πού θα πάμε, αγάπη μου, σήμερα πού θα πάμε;

Ήρθα σε μια συγκέντρωση'σηκώθηκε ο ομιλητής να πει
"Αν τους αφήσουμε να μπουν, θε να μας κλέψουν το ψωμί"
Μιλούσε για σένα και για μένα, αγάπη μου, για σένα και για μένα.

Σαν ν'άκουσα μπουμπουνητά στα ουράνια να κατρακυλούν
ήταν ο Χίτλερ στην Ευρώπη, που έλεγε "Πρέπει να εξοντωθούν"
Α, μας είχε στο νου του, αγάπη μου, μας είχε στο νου του.

Είδα μια σκυλίτσα που φορούσε μια ζακέτα κουμπωμένη,
είδα μια πόρτα ολάνοιχτη και μια γάτα να μπαίνει:
όμως δεν ήταν Γερμανοεβραίοι, αγάπη μου, δεν ήταν Γερμανοεβραίοι.

Τράβηξα στο λιμάνι, στο μόλο στάθηκα μπροστά,
είδα τα ψάρια να τρέχουν στο νερό, δε ζούνε στη σκλαβιά:
μόλις τρία μέτρα μακριά μου, αγάπη μου, τρία μέτρα μακριά μου.

Περπάτησα σ'ένα δάσος, είδα στα δένδρα τα πουλιά'
δεν είχανε πολιτικούς και κελαηδούσαν χαρωπά:
δεν ήταν άνθρωποι σαν και μας, αγάπη μου, δεν ήταν σαν και μας.

Στον ύπνο μου ονειρεύτηκα χιλιώροφα κτίρια
με χίλιες πόρτες και χίλια παραθύρια
ούτε ένα δεν ήταν δικό μας, αγάπη μου, δεν ήταν δικό μας.

Στάθηκα μες στο χιόνι που 'πεφτε σε μια ανοιχτή πεδιάδα
δέκα χιλιάδες στρατιώτες βάδιζαν στην αράδα:
Ψάχναν για μας τους δυο, αγάπη μου, ψάχναν για μας τους δυο.

                          μτφρ. ΚλείτοςΚύρου


P. Picasso, Οι Ερωτευμένοι, 1923. Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης. Ουάσιγκτον .


Γ. Χ. Ώντεν, Το πένθιμο μπλουζ, μεταφρ. Ερρίκος Σοφράς, εκδ. Κίχλη 2015. Δώδεκα ποιήματα του Αγγλοαμερικανού ποιητή Ώντεν ανθολογούνται στο βιβλίο αυτό με υπέροχη απόδοση από τον Ερρίκο Σοφρά. Τα οκτώ ποιήματα προέρχονται από τη συλλογή "Μια άλλη φορά" ("Another Time") που ο Ώντεν εξέδωσε στις ΗΠΑ το 1940, λίγους μήνες μετά την εγκατάστασή του εκεί. Το προσφυγικό μπλουζανήκει σ'αυτή τη συλλογή. Βλ. http://www.poiein.gr/archives/32446/index.html και http://www.politeianet.gr/books/9786185004354-auden-wystan-hugh-wh-auden-kichli-penthimo-mplouz-251102

Το ίδιο ποίημα του Ώντεν, 
σε μετάφραση του Ερρίκου Σοφρά.
 Προσφυγικό Μπλουζ 
Έστω πως η πόλη αυτή έχει δέκα εκατομμύρια ψυχές,
Κάποιοι ζουν σε μέγαρα, κάποιοι σε καταπακτές:
Μα δεν υπάρχει τόπος για μας, αγάπη, 
μα δεν υπάρχει τόπος για μας.
   Κάποτε είχαμε πατρίδα και τη νομίζαμε μοναδική,
Μες το χάρτη όποιος κοιτάξει κάπου θα τη βρει:
Δεν μπορούμε να πάμε τώρα εκεί, αγάπη, 
δεν μπορούμε να πάμε εκεί τώρα.

Στο κοιμητήρι του χωριού ο γέρο ίταμος φυτρώνει,
Κάθε που μπαίνει η άνοιξη ανθεί και ξανανιώνει: 
Τα παλιά διαβατήρια όμως όχι, αγάπη, τα παλιά διαβατήρια όμως όχι.

Είπε ο πρόξενος κτυπώντας το τραπέζι νευρικός:
"Αν δεν έχεις διαβατήριο, είσαι τυπικά νεκρός":
Αλλά εμείς είμαστε ακόμα ζωντανοί, αγάπη, εμείς είμαστε ακόμα ζωντανοί.

Πήγα σε μία επιτροπή, μου προσφέραν να καθίσω
Ευγενικά μου ζήτησαν του χρόνου να ξαναγυρίσω:
Μα που να πάμε σήμερα, αγάπη, που να πάμε σήμερα; 

Σε μία δημόσια συγκέντρωση πρόσεξα τον ομιλητή:
"Αν τους αφήσουμε να μπουν, θα μας κλέψουν το ψωμί"
Για σένα και για μένα μιλούσε, αγάπη, για σένα και για μένα μιλούσε.

Λες και άκουσα το αστροπελέκι στα ύψη να βρυχιέται
Πάνω απ'από την Ευρώπη ο Χίτλερ, "Να πεθάνουν", καταριέται
Εμάς είχε στο νου, αγάπη, εμάς είχε στο νου.

Είδα ένα κανίς, φόραε ζακέτα με καρφίτσα κουμπωμένη
Είδα την πόρτα ανοιχτή και μια γάτα να μπαίνει
Μα δεν ήσαν Γερμανοεβραίοι, αγάπη, δεν ήσαν Γερμανεβραίοι.

Τράβηξα για το λιμάνι, στάθηκα στην προκυμαία,
Είδα τα ψάρια να κολυμπούν, ήσαν σαν πάντα ελεύθερα:
Μόνο τρία μέτρα μακριά μου, αγάπη, μόνο τρία μέτρα μακριά μου.

Περπάτησα στο δάσος, είδα στα δέντρα τα πουλιά
Πολιτικούς δεν είχανε και κελαηδούσανε γλυκά:
Δεν ήταν ανθρώπινη φυλή, αγάπη, δεν ήταν ανθρώπινη φυλή.

Στ'όνειρό μου είδα ένα κτίριο με χίλιους ορόφους,
Με πόρτες και παράθυρα για χιλιάδες ανθρώπους
απ'όλα αυτά δικό μας, αγάπη, τίποτα απ'όλα αυτά δικό μας.

Στάθηκα σε μια πεδιάδα και γύρω έπεφτε χιόνι
Έναν ολόκληρο στρατό έβλεπα να ζυγώνει:
Εμάς τους δυο ψάχναν, αγάπη, εμάς τους δυο.  

Edvard Munch, Προς το δάσος ΙΙ. Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης της Βικτώρια. Μελβούρνη.


P. Picasso, Aγκαλιά. 1900. Μουσείο Τέχνης Πούσκιν. Μόσχα.


Ένα ακόμα υπέροχο ποίημα του Ώντεν, γιατί όλοι τελικά είμαστε "ξένοι"και μόνοι.

W. H. Auden, Κοίτα ξένε

Κοίτα ξένε, τούτο το νησί τώρα
που το φως, καθώς αναπηδάει, αποκαλύπτει για δική σου χαρά,
στάσου ακίνητος
και σιωπηλός,
έτσι που να μπορεί στις διώρυγες τ΄ αυτιού σου
ν΄ αργοκυλάει ωσάν ποτάμι
το λικνιστό τραγούδι της θάλασσας.
Στάσου εδώ στου χωραφιού την άκρη
εκεί που τ'άσπρα βράχια βουτάνε στον αφρό και οι ψηλές προεξοχές τους
αντιστέκονται στην αντριά 
και στο χτύπο της παλίρροιας,
και τα χαλίκια κυνηγάνε τη ρούφνα 
κι ο γλαρός κάθεται για μια στιγμή στις απόκρημνες πλαγιές τους .
Πέρα πολύ, σαν σπόροι που πλένε, τα καράβια
ξεκινούν το καθένα με τη δική του ρότα για βιαστικές ιδιόθελες αποστολές
κι ό,τι μπορεί το μάτι να συλλάβει
μπορεί στ'αλήθεια να εισχωρήσει
και να κινηθεί μέσα στη μνήμη καθώς τούτα τα γνέφια τώρα,
που διαβαίνουν στον καθρέφτη του λιμανιού
κι όλο το καλοκαίρι αργοπλανιώνται στο νερό .
Μετάφραση : Μαρή Ασπιώτη


Edvard Munch, Δύο ανθρώπινες υπάρξεις. Μοναχικοί. 1899. Συλλογή Gundersen.

Edvard Munch, Μελαγχολία ΙΙI, 1902. MOMA (Mουσείο Μοντέρνας Τέχνης. Ν.Υόρκη).

http://www.lifo.gr/articles/book_articles/79309
http://www.wikiart.org/en/pablo-picasso/lovers-of-the-street-1900
http://www.nga.gov/content/ngaweb/Collection/art-object-page.46667.html
http://celinathens.blogspot.gr/2010/08/refugee-blues.html
http://www.dardanosnet.gr/book_details.php?id=1164
http://www.ngv.vic.gov.au/explore/collection/work/25016/
http://www.wikiart.org/en/pablo-picasso/embrace-1900
http://gundersencollection.com/index.php/gundersen-collection-munch-articles/42-munch-two-human-beings-the-lonely-ones
Ευχαριστώ τη Rosa Mund που μου πρότεινε το ποίημα του Ώντεν.

↧
Search

Η ελληνική επανάσταση στη ζωγραφική και την ποίηση. Πρόσφυγες από την Πάργα. .

March 24, 2016, 12:05 pm
$
0
0

Πρόσφυγες από την Πάργα


   Παραμονή της εθνικής επετείου σήμερα και καθώς η χώρα συνεχίζει να δέχεται κύματα προσφύγων από τα μικρασιατικά παράλια, θυμήθηκα ένα πίνακα του Ιταλού ζωγράφου Francesco Hayez (1791-1882), ηγετικής μορφής του ιταλικού ρομαντισμού. Ονομάζεται "οι πρόσφυγες της Πάργας"και απεικονίζει μία δραματική σκηνή από την ιστορία της προεπαναστατικής περιόδου. Λίγα χρόνια πριν την επίσημη έναρξη της ελληνικής επανάστασης του 1821, τον Απρίλιο του 1819 περίπου 4000 Παργινοί μαζί και Σουλιώτες που είχαν βρει καταφύγιο στην Πάργα μετά την κατάληψη του Σουλίου από τον Αλή Πασά, ανάγκαστηκαν να γίνουν πρόσφυγες στα νησιά του Ιονίου και να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους.


Francesco Hayez, Πρόσφυγες από την Πάργα. 1831. Πινακοθήκη Civica. Brescia. Ο Hayez εμπνεύστηκε από το ποίημα "Ι Profughi di Parga"(Οι Πρόσφυγες της Πάργας) (1820) του Ιταλού Giovanni Berchet, στο οποίο περιγράφεται το δράμα των κατοίκων της Πάργας που επέλεξαν το δρόμο της Προσφυγιάς για να αποφύγουν τις αγριότητες των Τούρκων και των Τουρκαλβανών του Αλή Πασά.  

 Η Πάργα, παραλιακή πόλη της Ηπείρου με αναπτυγμένη τη ναυτιλία, από τις αρχές του 15ου αιώνα βρισκόταν κάτω από την ηγεμονία των Ενετών, αλλά μετά την κατάλυση της ενετικής πολιτείας  από τον Ναπολέοντα, πέρασε στην κατοχή των Γάλλων μαζί με τα νησιά του Ιονίου. Το 1814 παραδόθηκε στους Άγγλους, οι οποίοι την κράτησαν για λίγα χρόνια και στη συνέχεια την παραχώρησαν-την πούλησαν- στους Τούρκους.Για την παράδοση της Πάργας στους Τούρκους κατηγορήθηκε ο Άγγλος αρμοστή των Ιονίων Νήσων Μαίτλαντ. Οι κάτοικοι της Πάργας, επειδή είχαν βοηθήσει τους Σουλιώτες, αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να περάσουν απέναντι στα Επτάνησα, για να γλιτώσουν από το εκδικητικό μένος του Αλή Πασά, ο οποίος προσπάθησε πολλές φορές μάταια να καταλάβει το κάστρο της.  

Χαρακτικό του 19ου αιώνα που απεικονίζει την Πάργα με το κάστρο της.

    Οι Παργινοί εγκατέλειψαν την πόλη τους, παίρνοντας μαζί τα ιερά κειμήλια και τις εικόνες των εκκλησιών. Λίγο πριν από την επίσημη παράδοση της πόλης από τους Άγγλους στους Τούρκους, που έγινε στα τέλη του Απριλίου του 1819, ανέσκαψαν τους οικογενειακούς τάφους τους, συγκέντρωσαν τα λείψανα των προγόνων τους στην πλατεία της αγοράς όπου τα έκαψαν, για να τα γλιτώσουν από τη βεβήλωση.


   Ο Διονύσιος Τσόκος, από τους πρώτους σημαντικούς ζωγράφους της μετεπαναστατικής Ελλάδας, απεικονίζει μία σκηνή με θέμα τη φυγή από την Πάργα. 

Διονύσιος Τσόκος, Η φυγή από την Πάργα. Μετά από το 1847. Εθνική Πινακοθήκη. Αθήνα. Στη βάρκα με το πανί βλέπουμε στριμωγμένους πρόσφυγες από την Πάργα, γυναίκες με παιδιά, άνδρες νέους και πιο ηλικιωμένους, καθώς και έναν κληρικό.


   Η παράδοση της Πάργας στους Τούρκους και η φυγή των Παργινών εντυπώθηκε στη λαϊκή συλλογική συνείδηση, όπως φαίνεται από το παρακάτω δημοτικό ιστορικό τραγούδι (ιστορικά ονομάζονται τα δημοτικά τραγούδια που αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα).

Της Πάργας

Τρία πουλιά απ'την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα.
Το 'να κοιτάει την ξενιτιά, τ'άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη,
το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει:
«Πάργα, Τουρκιά σε πλάκωσε, Τουρκιά σε τριγυρίζει.
Δεν έρχεται για πόλεμο, με προδοσιά σε παίρνει.
Βεζίρης δε σ'ενίκησε με τα πολλά τ' ασκέρια*.
Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι,
κι οι Λιάπηδες* δεν ήθελαν να 'ρτουν να πολεμήσουν.
Είχες λεβέντες σα θεριά, γυναίκες αντρειωμένες,
πότρωγαν* βόλια για ψωμί, μπαρούτι για προσφάγι.
Τ' άσπρα* πουλήσαν το Χριστό, τ'άσπρα πουλούν και σένα.


Πάρτε, μανάδες, τα παιδιά, παπάδες, τους Αγίους.
Άστε, λεβέντες, τ'άρματα κι αφήστε το τουφέκι,
σκάψτε πλατιά, σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια*,
και τ'αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας.
Τούρκους δεν επροσκύνησαν, Τούρκοι μην τα πατήσουν».


Ν. Γ. Πολίτη, Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού


Διονύσιος Τσόκος, Η φυγή από την Πάτρα. Μετά από το 1847. Εθνική Πινακοθήκη. Αθήνα. Ο ίδιος πίνακας σε παραλλαγή. Η φυγή με βάρκα από την Πάτρα.

Ο Ανδρέας Κάλβος αφιερώνει μία από τις ωδές του στην Πάργα
.
Οι τελευταίες στροφές από την εβδόμη ωδή "Εις την Πάργαν"του Ανδρέα Κάλβου

...

ιδ'
Σεῖς μόνοι ὁποὺ ἐκλαδεύατε
τὴν Παργινὴν ἐλαίαν,
σεῖς ἀπότον ἀθάνατον
λόγον μόνον ἐτράφητε,
ἐσεῖς ὦ ἀνδρεῖοι.

ιε'
Τὰ συνήθη χωράφια
ἀφίνοντες ἐφύγατε
τὸν ζυγόν, προτιμῶντες
τὴν πικρὰν ξενιτείαν
καὶ τὴν πενίαν.

ιστ' 
Πλήν, τῆς ἐπιστροφῆς
ἐχάραξεν ἡ ἡμέρα.
Πάντοτε οἱ ἐπουράνιοι
μεγαλόθυμον γένος
ὑπερασπίζουν. 

ιζ´.



Ἐκεῖ ὁποὺ ἐκαύσατε,
(ἑλληνικὴ φροντίδα!)
τῶν προγόνων τὰ λείψανα,
πάλιν ἡ πρόνοοι χεῖρες
ἐκεῖ σᾶς φέρνουν. 

 Σύγχρονη φωτογραφία με βάρκα πλήρης προσφύγων στα ελληνικά νησιά. Η εικόνα θυμίζει τους παραπάνω πίνακες του 19ου αιώνα.
Βλ.  http://www.tovima.gr/society/article/?aid=749616

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/andreas_kalbos_wdai.htm
http://www.wga.hu/html_m/h/hayez/2hayez.html
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C113/351/2365,8988/index01_02.html
http://www.wikiart.org/en/francesco-hayez/the-refugees-of-parga-1831
http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?artist_id=4318
http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=1&artwork_id=64519
↧

Η ελληνική επανάσταση στην ποίηση και τη ζωγραφική. Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη

March 24, 2016, 7:48 pm
$
0
0
Μετά την καταστροφή των Ψαρών

  Η καταστροφή της Χίου (1822) και των Ψαρών, καθώς και οι σφαγές και ο διωγμός των κατοίκων των δύο νησιών (1824) από τους Οθωμανούς αποτελούν από τα πιο θλιβερά και οδυνηρά γεγονότα της Ελληνικής επανάστασης λόγω του μεγάλου αριθμού των θυμάτων.


Ευγένιος Ντελακρουά, Η σφαγή της Χίου. 1824. Λούβρο-Παρίσι. Ο πίνακας του Ντελακρουά είχε ιδιαίτερη απήχηση στην κοινή γνώμη της Ευρώπης και ενίσχυσε τον Φιλελληνισμό στο εξωτερικό.

   Μία δραματική σκηνή από τη φυγή των Ψαριανών απεικονίζει ο γνωστός ζωγράφος Νικόλαος Γύζης, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νεοελληνικής ζωγραφικής και ηγετικό μέλος της Σχολής του Μονάχου (της ομάδας εκείνης των Ελλήνων ζωγράφων που είχαν συνεχίσει τις σπουδές τους στην Ακαδημία Τέχνης της Βαυαρικής πρωτεύουσας).
  
Νικόλαος Γύζης, Μετά την καταστροφή των Ψαρών. 1825. Εθνική Πινακοθήκη. Όσοι κάτοικοι κατάφεραν να μπουν  στα καράβια και τις βάρκες έγιναν πρόσφυγες και κατέφυγαν σ'άλλα νησιά. Στο νησί είχε καταφύγει και ένας μεγάλος αριθμός προσφύγων από τη Χίο.


Ν. Γύζης, Το σκλαβοπάζαρο. 1873-75. Εθνική Πινακοθήκη. Πολλές γυναίκες και παιδιά από τη Χίο και τα Ψαρά αιχμαλωτίστηκαν και πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα.

   Ο Διονύσιος Σολωμός με αφορμή το ιστορικό γεγονός της καταστροφής των Ψαρών από τους Οθωμανούς (Ιούνιος του 1824) γράφει το 1825 ένα πραγματικά λιτό και απέριττο επίγραμμα που αναφέρεται στην καταστροφή των Ψαρών και στη Δόξα που περιμένει τους αγωνιστές του νησιού. Το ποιητικό υποκείμενο εστιάζει στο τοπίο, στην ερημιά και την εγκατάλειψη. Η Δόξα παρουσιάζεται προσωποποιημένη ως μία κοπέλα που μελετά τα παλικάρια-αγωνιστές. Η Δόξα θα είναι η αμοιβή των αγωνιστών που θυσίασαν τη ζωή τους για την πατρίδα.

Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη
Περπατώντας η Δόξα μονάχη
Μελετά τα λαμπρά παλικάρια
Και στην κόμη στεφάνι φορεί
Γεναμένο από λίγα χορτάρια
Που είχαν μείνει στην έρημη γη.


Ν. Γύζης, Η Δόξα περπατά μόνη στην "ολόμαυρη"ερημωμένη γη.Εθνική Πινακοθήκη.

Ν. Γύζης, Η Δόξα περπατά στην "ολόμαυρη"ερημωμένη γη και σημειώνει τα ονόματα των παλικαριών για να μείνουν ανεξίτηλα στην ιστορία.  Εθνική Πινακοθήκη.

http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=247&artwork_id=61202
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97_%CE%A3%CF%86%CE%B1%CE%B3%CE%AE_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%A7%CE%AF%CE%BF%CF%85_(%CF%80%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CF%82)

↧
↧

Ο Ευαγγελισμός. Η Παναγία στην ποίηση και τη ζωγραφική

March 26, 2016, 5:34 pm
$
0
0
Η Παναγία.
 Ένας πίνακας του Προραφαηλίτη ζωγράφου 
George Hitchcock
και ένα ποίημα του Τάκη Βαρβιτσιώτη

   Είναι μία σπάνια απεικόνιση του Ευαγγελισμού της Παναγίας. Ο Αμερικανός ζωγράφος George Hitchcock (1850-1913) απεικονίζει τη νεαρή γυναίκα, ντυμένη με αέρινο φόρεμα να πέπλο, να στέκεται σκεπτική σ'ένα κήπο με κρίνους. Οι κρίνοι, οι οποίοι παραπέμπουν στον Ευαγγελισμό, συμβολίζουν την αθωότητα και αγνότητα της Παρθένου Μαρίας που επιλέχθηκε να γίνει η επι γης μητέρα του Υιού του Θεού. Στην εικόνα δεν υπάρχει η παρουσία του αγγέλου. Προφανώς, η μελλοντική Παναγία μόλις έχει λάβει το θεόσταλτο μήνυμα από τον άγγελο Γαβριήλ.

G. Hitchcock, Ευαγγελισμός. 1892. Ινστιτούτο Τέχνης. Σικάγο.

  Με αφορμή τον πίνακα του Hitchcock με την ονειρική και απόκοσμη ατμόσφαιρα, θυμήθηκα το συγκινητικό ποιητικό έργο ενός σημαντικού ποιητή, του Τάκη Βαρβιτσιώτη (1916-2011). Ο τίτλος του έργου είναι Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία.


Τάκης Βαρβιτσιώτης, Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Παναγία
(απόσπασμα)

...
Σε ικετεύουμε Αειπάρθενε πάντα Ελεούσα
Γύρισε πάλι κοντά μας
Είτε από το αρχιπέλαγος μαζί με τις αλκυόνες
Κομίζοντας τα πιο ευρύχωρα όνειρα
Είτε από τη στεριά με χιλιάδες λαμπάδες
Που ταξιδεύουν σαν ολόψυχα περιστέρια.

Άνοιγε Ρόδο αμάραντο
Και περιτύλιξέ με τον ασημένιο χιτώνα Σου
Τη θλιβερή μας γυμνότητα
Φανερώνοντας την επουράνια Κλίμακα
Που θα μας οδηγήσει ως Εσένα
Πάνω από τα βουνά τα ποτάμια την άβυσσο
Στον κόσμο του μέλλοντος δίχως όρια
Δίχως βιγλάτορες και δεσμωτήρια

Όπου η αγάπη εκτείνεται ως το άσμα του κορυδαλλού.


George Hitchcock, Ευλογημένη Μητέρα. 1892. Μουσείο Τέχνης του Κλήβελαντ. Η Παναγία κάθεται στον κήπο κρατώντας στην αγκαλιά της τον Νεογέννητο Χριστό. Στο γρασίδι διακρίνουμε πολύχρωμα αγριολούλουδα. Είναι Άνοιξη!


   Ο Hithcock ήταν Αμερικανός ζωγράφος που συνήθιζε να ζωγραφιζει θρησκευτικά θέματα. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι και εγκαταστάθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Ολλανδία όπου ζωγράφισε πολλά έργα του. 


...Αχτίδα εσύ του ρυακιού

Σύσκιο πασίχαρο κρινάκι

Ζεστό φτερό περιστεριού

Στο πέτρινό μας το σπιτάκι.

Ω Παναγίτσα ηλιόκαλη δική μας

Παρηγοριά μας και καταφυγή μας


George Hitchcock, Η φυγή στην Αίγυπτο. 1892. Smithsonian Mουσείο Αμερικανικής Τέχνης. Συλλογή Renwick. Η Μαρία και ο Ιωσήφ αναζητούν καταφύγιο στην Αίγυπτο.  Ήταν και ΄"πρόσφυγες".

Βλ. Τάκης Βαρβιτσιώτης, Τα ποιήματα 1941-2002, Καστανιώτης, Αθήνα 2003.

http://www.artic.edu/aic/collections/artwork/7503
http://www.clevelandart.org/art/1916.1057?collection_search_query=George+Hitchcock&op=search&form_build_id=form-VqcC18hbecR5szkhUuTJamSFb7xOw4QZANudmHKjWyg&form_id=clevelandart_collection_search_form
http://americanart.si.edu/collections/search/artwork/?id=33745
http://www.the-athenaeum.org/art/list.php?m=a&s=tu&aid=431
http://www.clevelandart.org/art/collection/search?artist=George+Hitchcock
↧

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου στη ζωγραφική. Κωνσταντίνος Παρθένης

March 30, 2016, 4:03 pm
$
0
0
Κ. Παρθένη, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

   Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είναι από τα πρώτα θρησκευτικά θέματα που εμφανίζονται στη ζωγραφική του Κωνσταντίνου Παρθένη (1878-1967). Ο κορυφαίος Έλληνας καλλιτέχνης, εισηγητής του μοντερνισμού στη νεοελληνική ζωγραφική με μεγάλη επιρροή στα εικαστικά της Ελλάδας, ζωγράφισε αρκετές φορές το θέμα σε παραλλαγές από την εποχή που ήταν ακόμα στο Παρίσι.
   Τοποθετεί την αναγεννησιακή σκηνή του Ευαγγελισμού στην αυλή ενός νησιώτικου σπιτιού (λένε ότι είναι η αυλή της μονής της Ζωοδόχου Πηγής του Πόρου). Η Παναγία υποκλίνεται σε σεβασμό στον Άγγελο και δέχεται ταπεινά την καλή είδηση. Δίπλα της διακρίνουμε ένα βάζο με κρίνο και μία γλάστρα με βασιλικό. Η ατμόσφαιρα είναι ονειρική και ο χώρος φαίνεται εξωπραγματικός. Διαγράφονται αχνές ελεύθερες γραμμές και απαλά γαλαζοπράσινα και ροζ χρώματα δημιουργούν αίσθηση πνευματικότητας και υπερβατικότητας. 

Κ. Παρθένης, Ο Ευαγγελισμός. 1907-1910. Εθνική Πινακοθήκη. Η νεαρή Μαρία και μελλοντική Θεοτόκος περιβάλλεται από ροζ χρώμα  που αποδίδει ποιητική διάσταση στην εικόνα.

Κ. Παρθένης, Ο Ευαγγελισμός. 1910-1911. Εθνική Πινακοθήκη. Μία παραλλαγή της ίδιας σκηνής.

   Ο άγγελος φέρει την ευχάριστη είδηση με τη μουσική μίας λύρας που κρατά.

Κ. Παρθένης, Ο Ευαγγελισμός. 1910-1911. Εθνική Πινακοθήκη. Λεπτομέρεια.

Κ. Παρθένης, Ο Ευαγγελισμός. 1911. Μία ακόμα εκδοχή. Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών.

Βαθυπράσινο μελωδικό όνειρο... Το έργο ανήκει στη συλλογή του Μουσείου της Πόλεως από δωρεά ιδιώτη το 2008. Στην απεικόνιση της  σκηνής είναι εμφανείς οι επιδράσεις του ιμπρεσιονισμού, του συμβολισμού και της βυζαντινής τέχνης.

Κ. Παρθένης, Ο Ευαγγελισμός. 1918-19.  Εθνική Πινακοθήκη. Μία πιο βυζαντινή εικόνα.

K. Παρθένης, Ευαγγελισμός. Συλλογή της Τράπεζας Alpha.

K. Παρθένης, Ευαγγελισμός  ή Ποίηση. 1950.Συλλογή της Εθνικής Τράπεζας. Υποστηρίζεται ότι δεν υπάρχει στον πίνακα ο κρίνος που συμβολίζει τον Ευαγγελισμό. Η επιρροή του κυβισμού είναι εμφανής.


Κ. Παρθένης, Σχέδιο του παραπάνω πίνακα. Εθνική Πινακοθήκη.

Κ. Παρθένης, Ευαγγελισμός. 1950. Ιδιωτική Συλλογή.

↧

Απρίλιος. Αrt Nouveau εικόνεςγια τον Απρίλιο και ένα ποίημα της Μαρίας Πολυδούρη.

April 1, 2016, 2:33 pm
$
0
0
Απρίλιος


Ήλθε ο Απρίλιος σήμερα. Βρισκόμαστε στην καρδιά της Άνοιξης. Τον έχω συνδέσει περισσότερο από κάθε άλλο μήνα με εικόνες της art nouveau, ίσως γιατί το κύριο χαρακτηριστικό της είναι τα άνθη. Είναι η τέχνη των λουλουδιών...
   Στο ημερολόγιο του Eugène Grasset για το έτος 1896, ο μήνας Απρίλιος απεικονίζεται ως μία νεαρή γυναίκα να κρατά λουλούδια και να βρίσκεται σ'ένα κήπο με ανθισμένα δέντρα. Φορά ένα αέρινο φόρεμα με λουλούδια.

 Eugène Grasset (1841-1914), Απρίλιος. 1896. Το ημερολόγιο φέρει τον τίτλο "Η ωραία κηπουρός". Για κάθε μήνα αντιστοιχεί η εικόνα μίας κοπέλας στον κήπος. Ο κήπος και η ενδυμασία της κοπέλας αλλάζουν κάθε φορά ανάλογα με την εποχή του χρόνου. (Bλ. http://www.christina.com/art/belle-jardiniere-1896/)

Και ένα ποίημα βαθύτατο λυρικό και ερωτικό της Μαρίας Πολυδούρη για τον Απρίλιο με εικόνες art nouveau της εικονογράφου Elizabeth Sonrel (1876-1953). Η Sonrel δημιούργησε μεγάλο αριθμό διαφημιστικών αφισών και καρτ ποστάλ με υπέροχα πορτρέτα γυναικών. Το έργο της κινείται στην ονειρική ατμόσφαιρα των Προραφαηλιτών ζωγράφων και του συμβολισμού.

Μαρία Πολυδούρη, ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΣΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΜΙΑΣ ΝΥΧΤΕΡΙΝΗΣ ΚΙΘΑΡΑΣ


Ὁ Ἀπρίλης κ᾿ ἡ Σελήνη μέσα στὸ ἄλσος
σμίξαν. Τὸ μεσονύχτι μεθυσμένοι
περάσαν μ᾿ εὐθυμία.
Καὶ τώρα στὴ γαλήνη εἶνε ἁπλωμένη
ρεμβαστικὴ ματιά, ἡ μελαγχολία.


Δυὸ δέντρα ἀναπολοῦνε
μία νύχτα καταιγίδας, ποὺ οἱ κορφές τους
ἐρωτικὰ μπλεχτῆκαν
καὶ στὴν ἀνάμνησή τους ξεπετιέται
λυγμὸς ἀπὸ χορδὲς ποὺ δονηθῆκαν.


Elizabeth Sonrel (1876-1953), Απρίλης.


- Στὸν ὕπνο σου κόρη γλυκειά...
Ἕν᾿ ἀνοιχτὸ παράθυρο
στὸ ἁγιόκλημα πνιγμένο
κ᾿ ἡ κόρη κρίνο, μὲ τὸ φῶς
τοῦ φεγγαριοῦ ντυμένο.


- Τοῦ τραγουδιοῦ μου ἡ φωνή...
Κι᾿ ἀγγίζει στὸν ἀμύριστο
κάλυκα τῆς καρδιᾶς της
σὰν ὄνειρον ἀθώας χαρᾶς
ὁ πρῶτος ἔρωτάς της.


Καὶ λίγο λίγο σκοτεινιάζει τὸ ἄλσος.
Στὸ κυπαρίσσι στάθηκε ἡ Σελήνη
βαθιὰ συλλογισμένη.
Ὁ Ἀπρίλης πιὰ βαρέθηκε νὰ δίνη
φιλιά. Φεύγει κ᾿ ἡ Νύχτα κουρασμένη.


Ὅλα σιγῆσαν μόνο γιὰ νὰ μείνη
τὸ φλογερὸ παράπονο:


- Γιατί μ᾿ ἔχεις σ᾿ αἰώνια τυράννια...
τὸ κλάμα τῆς κιθάρας ποὺ ἀνεβαίνει
πρὸς τὴ χλωμὴ Σελήνη, πρὸς τὰ οὐράνια...

Από την ποιητική συλλογή Ηχώ στο χάος (1929)

Elizabeth Sonrel (1876-1953), Απρίλιος. Γύρω στα 1900.

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/maria_polydoyrh/hxw_sto_xaos.htm
http://www.artnet.com/artists/elizabeth-sonrel/avril-x_eXRj0uDMnm0ZIITcgXFg2
http://www.wikiart.org/en/eug-ne-grasset/la-belle-jardiniere-april-1896
↧
Viewing all 472 articles
Browse latest View live
Search
<script src="https://jsc.adskeeper.com/r/s/rssing.com.1596347.js" async> </script>